Meer rechten en betere hulp voor slachtoffers

"Slachtoffers en nabestaanden hebben nauwelijks invloed op hun zaak in het strafproces, want zij zijn een procesdeelnemer in plaats van een gelijkwaardige procespartij. Het is tijd dat daar verandering in komt. Slachtofferhulp Nederland pleit voor een echte positie van het slachtoffer, namelijk die van procespartij." Dat zegt Harry Crielaars, voorzitter van de Raad van Bestuur van Slachtofferhulp Nederland, vandaag op de Europese Dag van het slachtoffer. Op deze dag houdt Slachtofferhulp Nederland het symposium ‘Het verschil maken. Samenwerken voor slachtoffers van seksueel geweld en misbruik’ te Den Haag. Op dit symposium doet Slachtofferhulp Nederland de oproep aan justitiële instanties en hulpverleningsorganisaties die betrokken zijn bij slachtoffers van seksueel geweld en misbruik, om beter samen te werken om meer slachtoffers de hulp te kunnen bieden die zij nodig hebben.

1.1.1   Slachtoffer als procespartij

Slachtoffers en nabestaanden hebben een beperkte rol in het strafproces. Ze mogen het spreekrecht uitoefenen en hun schade vorderen. Inmiddels ligt er een voorstel van staatssecretaris Fred Teeven dat het spreekrecht uitbreidt met het adviesrecht. Als dit voorstel wet wordt, dan mogen slachtoffers en nabestaanden zich ook over de inhoud van de strafzaak en de gewenste strafmaat uitspreken. Dit is een wezenlijke uitbreiding van de rechten van het slachtoffer. Slachtofferhulp Nederland is daar positief over, maar vindt dat dit nog beter kan. Dat kan door het voor slachtoffers en nabestaanden mogelijk te maken om als procespartij op te treden in de strafprocedure. Slachtoffers en nabestaanden die dat willen hebben dan, net als verdachten, daadwerkelijk invloed op hun zaak. Dit gebeurt bijvoorbeeld al in Duitsland, het zogenoemde Nebenklagemodel, waarbij slachtoffers en nabestaanden naast de officier van justitie optreden in het strafproces.

Als procespartij zullen slachtoffers en nabestaanden een volwaardige rol spelen in zowel het vooronderzoek als op de terechtzitting. Zij mogen naast het Openbaar Ministerie als procespartij optreden. Als procespartij hebben slachtoffers en nabestaanden het recht:

·         zich tot de officier van justitie en/of de rechter-commissaris te richten met verzoeken tot opsporings- of onderzoekshandelingen.

·         gehoord te worden over alle mogelijke (procedurele) beslissingen tijdens het strafproces.

·         verzoeken in te dienen om bepaalde getuigen te horen.

·         vragen te stellen aan de verdachte, getuigen en/of deskundigen.

·         aanwezig te zijn bij verhoren door de rechter-commissaris.

·         hoger beroep in te stellen.

·         goede juridische ondersteuning te krijgen.

Ook vindt Slachtofferhulp Nederland dat de huidige procedure waarbij het slachtoffer of nabestaande zich kan beklagen bij het gerechtshof, als het Openbaar Ministerie geen vervolging instelt (ook wel artikel 12 procedure genoemd) binnen drie maanden moet worden afgehandeld.

1.1.2   Seksueel geweld en misbruik

Uit onderzoek blijkt dat vooral slachtoffers van seksueel misbruik in Duitsland gebruikmaken van het Nebenklagemodel. Voor slachtoffers van seksueel geweld en misbruik in Nederland zou de rol van procespartij ook een uitkomst kunnen zijn. Als zij zien dat ze meer invloed kunnen uitoefenen op hun zaak, dan kan dat ertoe leiden dat zij eerder aangifte zullen doen en hulp gaan zoeken. Het is nu zo dat slechts een minderheid van de slachtoffers van seksueel geweld en misbruik in beeld komt van politie en hulpverlening. Slachtofferhulp Nederland pleit voor een ‘outreachende’ benadering om te bereiken dat meer slachtoffers van seksueel geweld en misbruik zich melden bij politie, Slachtofferhulp Nederland of andere hulpverleningsorganisaties. Slachtofferhulp Nederland wil dat het geen verschil maakt aan wiens deur een slachtoffer van seksueel geweld of misbruik klopt: hij of zij moet hoe dan ook snel en zonder omwegen bij de juiste instantie(s) terecht komen. Bovendien vindt Slachtofferhulp Nederland dat er meer kennis nodig is over wat effectieve hulp is en waar deze te vinden is. Slachtofferhulp Nederland wil met dit symposium een stap zetten om meer samenwerking te realiseren tussen de hulpverleningsorganisaties.