Persoonlijke en directe begeleiding van letselschadeslachtoffers cruciaal voor herstel

Het Nieuwe Schaderegelen – Persoonlijke en directe begeleiding van letselschadeslachtoffers – Herstelcoachiong …
cruciaal voor snel herstel
Maaike Botden, Journalist

Vertrouwen, empathie en zelfredzaamheid zijn van ongekend groot belang bij voorspoedig herstel van letsel als gevolg van een (verkeers)ongeval. Meer en meer verzekeraars bieden slachtoffers daarom persoonlijke begeleiding gedurende hun letselschadeproces. Want sneller herstel loont – en daar hebben alle betrokken partijen profijt van, met het slachtoffer voorop.

Herstel belemmerende factoren
Slachtoffers van (verkeers)ongevallen hebben helaas niet alleen te lijden van het letsel dat zij opgelopen hebben bij het ongeval. In de praktijk blijkt dat zij met meerdere problemen te kampen hebben. Allereerst is dat de stress die slachtoffers ondervinden bij de (soms langdurige) afwikkeling van hun letselschade. Veel slachtoffers hebben het gevoel dat ze te weinig invloed hebben op het eigen letselschadeproces, dat voor hen bijna altijd onbekend terrein is. De spanning die dit oplevert, komt herstel (bewezen) niet ten goede. Ook staan slachtoffers vaak voor een voldongen feit; alle toekomstperspectieven wijzigen radicaal als gevolg van het opgelopen letsel.
Voor velen is dat een bittere pil en ook dat bevordert het herstel van het slachtoffer uiteraard niet.

De consequenties van langzaam herstel
Stress rond het gehele letselschadeproces en gebrek aan vertrouwen in de toekomst kunnen een behoorlijk belemmerende uitwerking hebben op het herstel. En dat heeft grote consequenties voor alle betrokken partijen. Allereerst natuurlijk voor het slachtoffer zelf, dat is evident. Maar ook verzekeraars en belangenbehartigers krijgen hier – letterlijk – de rekening van gepresenteerd. Denk alleen maar aan langere doorlooptijden en dus hogere kosten. Dit heeft ook invloed op de klanttevredenheid. Steeds meer verzekeraars kiezen er daarom bij letselschadeafwikkeling bewust voor om het slachtoffer op een andere wijze centraal te stellen. Herstelcoaching is een manier hiervoor. Een herstelcoach begeleidt een slachtoffer om de regie over zijn of haar leven weer in eigen hand te nemen. Samen met het slachtoffer kijkt een herstelcoach naar mogelijkheden, naar wat nog wel kan. Geen focus op het verleden, maar op de toekomst.

Regierol slachtoffers
Monetta Wuring, verantwoordelijk voor Herstelcoaching bij EMN Mens en zelf herstelcoach, legt uit waarom deze aanpak zo effectief is: “In een letselschadeproces is het van belang dat slachtoffers zelf de regie houden over hun eigen toekomst, na welk letsel dan ook. Achterover gaan zitten vanuit angst of gelatenheid, is een veel voorkomende reactie. Terwijl slachtoffers er juist baat bij hebben als ze zelf bepalen wat er wel of niet moet of zou moeten gebeuren. De kracht bij herstelcoaching zit namelijk in de intrinsieke motivatie van slachtoffers zelf. Belangrijk is het toepassen van gesprekstechnieken om slachtoffers bewust in die regierol (terug) te plaatsen. Dit is profijtelijk voor iedereen binnen het letselschadeproces, want door bewuste betrokkenheid van het slachtoffer kunnen betere beslissingen worden genomen. Deze manier van werken doorbreekt de negatieve trend bij het slachtoffer zelf: ze komen terug in hun eigen kracht.”

Spin in het web
Herstelcoaching richt zich nadrukkelijk niet op medische of juridische vraagstukken en is volledig losgekoppeld van het werkelijke schade behandelen. Wel kan een herstelcoach de trend van negatieve gevoelens bij een slachtoffer doorbreken door een persoon allereerst aandacht, erkenning en (zelf)vertrouwen te geven. Wuring: “Dat is een stap voorwaarts, omdat deze vorm van aandacht naar slachtoffers toe nog niet zo diep geworteld zit in het huidige letselschadeproces. Ik zie dit proces als een onderdeel van Het Nieuwe Schaderegelen: verantwoordelijkheden terug­leggen bij de slachtoffers als het gaat over hun eigen (herstel)proces en daar waar nodig helpen om hun toekomst in te vullen. Een herstelcoach is eigenlijk de spin in het web tussen slachtoffers en ander betrokkenen. Bewust en gecoördineerd slachtoffers vooruit helpen met als doel de aangrijpende ervaring van het ongeval achter je te kunnen laten en dit als een ervaring betitelen in plaats van als een trauma. De focus verschuift van ‘vastgelopen’ naar ‘weer vooruit lopen’.”

Niet vrijblijvend
De essentie van herstelcoaching is het begeleiden van het slachtoffer bij de keuze voor het proces naar herstel. Hij of zij bepaalt zelf de route daar naartoe. Doordat het een bewust gekozen route is van het slachtoffer zelf, is terugval minimaal. De keuzes zijn overigens niet vrij­blijvend. Slachtoffers geven commitment af aan de herstelcoach om verantwoordelijkheden te nemen en die vast te blijven houden. Daar speelt ook de ondersteunende rol van de herstelcoach een belangrijke rol. Monetta Wuring: “Het is bijzonder om te zien wat zo’n proces met een slachtoffer doet. Neem bijvoorbeeld John, slachtoffer van een aanrijding. Hij had last van fysieke en psychische klachten. John was alles verloren, ook zijn bedrijf als zzp’er. Hij is volledig vastlopen op allerlei gebieden na het ongeval.
Zijn problemen zijn dus duidelijk gerelateerd aan het ongeval. Hier zit ook precies de essentie voor inzet van herstelcoaching. Na drie interventies lukte het John om weer in zijn krachten te komen. Dit dossier liep al een aantal jaren, waardoor er voor John ook financiële problemen waren ontstaan.
Ook dat is iets wat slachtoffers volledig uit het lood kan slaan. John slaagde erin de schulden overzichtelijk te krijgen. Het dossier is na vier maanden gesloten. Hij is weer vol energie aan de slag gegaan om zijn bedrijf weer op te bouwen zoals het was. Overigens wil dit niet zeggen dat de schulden weggenomen zijn, maar John heeft weer kracht om alles op te bouwen en dus schulden af te lossen. Geld is in vele vraagstukken niet de enige oplossing. Ook hier gaat vaak op dat geld niet gelukkig maakt.”

Elkaar versterken
“Een mooie ontwikkeling in dossiers zoals dat van John is dat er heel prettig wordt samengewerkt met en tussen alle betrokkenen binnen het letselschadeproces, zoals de verzekeraar en de belangenbehartiger. Participatiesamenleving pur sang. Er moest heel snel geschakeld worden met de verzekeraar ter voorkoming van grotere (financiële) problemen.
De verzekeraar reageerde binnen enkele uren en het probleem werd opgelost. Voor John het omslagmoment van zijn herstel, want het vertrouwen was terug.” De herstelcoach gaat persoonlijk net iets dieper en verder bij een slachtoffer en laat het slachtoffer bewust zelf de route van het herstel bepalen. Tijdens interventies door herstelcoaches gaan reguliere disciplines zoals psychiaters gewoon door. Het staat elkaar niet in de weg maar versterkt juist. Wuring: “Het is wel eens gebeurd dat ‘een hoofdpijndossier’ door één interventie opeens lucht kreeg. Als schoonmaakster dacht Nadia verder niets te kunnen. Er werd maar één vraag gesteld: ‘wat wil jijzelf?’ Door specifieke vragen te stellen, lukte het de herstelcoach om haar weer te activeren.
Nadia had niet meer scherp wat ze nu eigenlijk zelf wilde (‘vergeten’ diploma’s). Resultaat na de interventie: Nadia is een eigen schoonheidssalon begonnen en het dossier kon worden gesloten.”

Kortere doorlooptijden en hogere klanttevredenheid
De praktijk wijst uit dat dit herstel significante voordelen biedt voor alle betrokkenen in het letselschadeproces.
Een slachtoffer kan weer verder. De andere betrokken binnen het letselschadeproces hebben te maken met een positieve draai binnen dat proces. Door directer en anders om te gaan met slachtoffers heeft de gehele letselketen profijt. Iedereen vanuit eigen competenties en krachten. Wuring: “Letselschadeslachtoffers gaan gebukt onder onzekerheden over toekomst. Met het geven van individuele,
persoonlijke aandacht en feedback kun je samen met het slachtoffer deze onzekerheden benoemen en aanpakken. Onzekerheden brengen emoties met zich mee: vaak negatief. Door duidelijkheid te scheppen creëer je positieve gevoelens. Hierdoor kan het slachtoffer meer inhoudelijk in gesprek gaan met betrokkenen binnen zijn eigen letselschadeproces. Belangrijk is dat alle stakeholders binnen dit letselschadeproces onderling nauw samenwerken en dat is ook wat er gebeurt. Lijnen worden korter en de communicatie directer – en dat merkt het slachtoffer ook. Dat maakt uiteindelijk het hele proces overzichtelijker en efficiënter. Als alle partijen goed samenwerken en het slachtoffer echt centraal staat, zijn kortere doorlooptijden en hogere klanttevredenheid een vanzelf­sprekend gevolg.”

Slachtoffer aan het woord
Een jonge vrouw van 21 jaar over haar herstelcoachingstraject: “Het voelde alsof door het ongeluk mijn hele wereld was geruïneerd, ik wist niet meer wat te doen. Mijn droom was van kinds af aan al een baan bij Defensie. Die droom was weg! De herstelcoach was de eerste die écht naar mij luisterde. Zij gaf mij vertrouwen, waardoor ik open kon zijn over mijn eigen verhaal en mijn emoties. Dat gaf mij het
gevoel dat ik er niet alleen voor stond. Samen met haar heb ik de knop om weten te zetten om mezelf stap voor stap weer te herpakken. De betrokkenheid die zij toonde, had ik op dat moment heel hard nodig. Ik heb beter inzicht gekregen in wat ik kan en wat ík wil met mijn leven. Dat heeft ertoe geleid dat ik nu een andere opleiding volg, Outdoor en Ad­ven­ture. Ik kan nu veel beter voor mezelf opkomen en
heb meer drive voor de toekomst dan ik ooit gehad heb. Herstelcoaching heeft mij vooruit geholpen. Ik heb nog een weg te gaan, maar ik kom er wel. Ik wens ieder slachtoffer van een ongeval datgene wat ik heb gekregen. Het geeft namelijk al verlichting als je weet dat je ergens 24 uur per dag terecht kunt om zelf aan je herstel te werken.”