Rb: smartengeld voor agenten strandrellen

Samenvatting:

Groepsaansprakelijkheid. De Rechtbank Rotterdam heeft vorderingen van 24 politieagenten (grotendeels) toegewezen. De agenten vorderden smartengeld van 17 relschoppers die deel uitmaakten van een grote groep die hen tijdens rellen belaagde, wegens door doorstane doodsangst. Zes van de agenten vorderden elk nog een extra bedrag aan schadevergoeding vanwege een Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS) dat zij overhielden aan de gebeurtenissen tijdens de strandrellen. Ook die vordering is door de rechtbank toegewezen tot het bedrag van € 2100, dat de meeste agenten vorderden.

De Rechtbank Rotterdam heeft vorderingen van 24 politieagenten (grotendeels) toegewezen. De agenten vorderden smartengeld van 17 relschoppers die deel uitmaakten van een grote groep die hen tijdens rellen belaagde, wegens door doorstane doodsangst.

ECLI:NL:RBROT:2014:7209
Instantie: Rechtbank Rotterdam
Datum uitspraak: 29-08-2014
Datum publicatie: 29-08-2014
Zaaknummer: 1419335 CV EXPL 13-5974
Rechtsgebieden: Civiel recht
Bijzondere kenmerken: Eerste aanleg – enkelvoudig
Inhoudsindicatie: Vergoeding van immateriële schade op basis van groepsaansprakelijkheid en van materiële schade.
Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

Uitspraak
RECHTBANK ROTTERDAM
zaaknummer: 1419335 CV EXPL 13-5974
uitspraak: 29 augustus 2014

vonnis van de kantonrechter, zitting houdende te Rotterdam,

in de zaak van

[eiser],
wonende te Rotterdam,
eiser bij exploten van dagvaarding van 9 augustus 2012 en 10 augustus 2012,
gemachtigde: mr. Chr.W.L. Veen, advocaat te Rotterdam,

tegen

1 [gedaagde 1], wonende te Beneden-Leeuwen,
gedaagde sub 1,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
2. [gedaagde 2], wonende te Rozenburg,
gedaagde sub 2,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
3. [gedaagde 3], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 3,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
4. [gedaagde 4], wonende te Spijkenisse,
gedaagde sub 4,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
5. [gedaagde 5], wonende te Barendrecht,
gedaagde sub 5,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
6. [gedaagde 6], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 6,
niet in de procedure verschenen;
7. [gedaagde 7], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 7,
niet in de procedure verschenen;
8. [gedaagde 8], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 8, gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
9 [gedaagde 9], wonende te Schiedam,
gedaagde sub 9,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
10. [gedaagde 10], wonende te Vlaardingen,
gedaagde sub 10,
gemachtigde: mr. H.W. Verberkmoes.

1 Het verloop van de procedure

1.1 Het verloop van de procedure blijkt uit de stukken waarvan de kantonrechter heeft kennisgenomen:
– dagvaardingen, met producties;
– conclusies van antwoord aan de zijde van gedaagden sub 1, 2 (met producties), 3, 4, 5 (met producties), 9 (met producties) en 10;
– conclusie van repliek houdende vermindering van eis d.d. 10 december 2013 met een algemene eisvermindering en verder repliek in de zaken tegen gedaagden sub 2, 5, 9 en 10, met een productie;
– conclusies van dupliek aan de zijde van gedaagden sub 2, 5, 9 en 10;
– conclusie van antwoord aan de zijde van gedaagde sub 8 (met productie) na zuivering van het verstek;
– aanvullende conclusie van repliek (met producties) d.d. 12 maart 2014 in de zaken tegen gedaagden sub 1, 3, 4 en 8;
– conclusies van dupliek aan de zijde van gedaagden sub 1, 3, 4 en 8;
– het proces-verbaal van de comparitie van partijen, gehouden op 2 juni 2014, in de zaken (van andere eisers) tegen gedaagden sub 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 onder de nummers 1419355 en 2000451 met (in een bijlage) weergave van de algemene eisvermindering;
– de brief met bijlage van de gemachtigde van eiser d.d. 4 juli 2014 met een hernieuwde algemene eisvermindering.

1.2 Tegen gedaagden sub 6 en 7 is verstek verleend.

1.3 De dagvaarding vermeldt nog negentien andere gedaagden: tegen zeven van hen is de zaak geroyeerd als gevolg van een minnelijke regeling en tegen twaalf van hen is de zaak niet bij de rechtbank aangebracht. Deze zaken blijven verder buiten beschouwing.

1.4 De datum van de uitspraak van het vonnis is door de kantonrechter bepaald op heden.

2 De vaststaande feiten

Tussen partijen staan de volgende feiten vast. 2.1
Op 22/23 augustus 2009 was op het strand te Hoek van Holland het Dance Festival Veronica Sunset Grooves (hierna: het Festival). Het evenemententerrein van het Festival lag tussen de duinen en de zee en was omgeven door hekken. Er waren onder meer een muzikantenpodium op het midden van het strand, een rij biertenten met daarnaast een VIP-podium aan de voet van de duinen alsmede een nooduitgang aan de duinzijde naast de rij biertenten.

2.2 Eiser is in zijn functie van agent van politie ingezet voor handhaving van de openbare orde en voor het verlenen van bijstand bij de verkeersregeling van het Festival.
Hij bevond zich daartoe op het buitenterrein van het Festival. Toen op het evenemententerrein van het Festival (op het strand) rellen uitbraken, heeft eiser na een spoedoproep met een aantal collega’s dit terrein betreden.

2.3 Tijdens de rellen zijn op het evenemententerrein van het Festival politiefunctionarissen belaagd. Dit begon met de stadia die later in de strafzaken zijn aangeduid als:
– “carrousel”: het belagen van eerst twee en daarna vier midden op het strand door een aangroeiende groep mensen ingesloten agenten, die zich uiteindelijk een weg naar het VIP-podium hebben weten te banen;
– “treintje”: het belagen van de agenten die zich in twee groepen vanuit verschillende ingangen in een rij – als treintjes in ganzenpas achter elkaar aan, elkaar vasthoudend bij de koppel – op het evenemententerrein hadden begeven naar de plek van de ingesloten agenten, en die zich vervolgens in een gezamenlijke rij van enkele tientallen agenten terugtrokken van het evenemententerrein in de richting van de nooduitgangen;
– “linie”: het belagen van de gezamenlijke rij agenten die zich vanuit “treintje” in een linie hadden opgesteld, met hun ruggen naar de biertenten op het strand bij de duinen en met hun gezichten naar de opdringende mensenmassa, en die zich vervolgens naar de nooduitgang bij de duinen terugtrokken tot achter de aldaar geplaatste dranghekken, en die na het omhalen van deze hekken door personen uit deze massa verder achteruit de duinen in zijn achtervolgd.

2.4 Gedaagden zijn door de rechtbank voor hun betrokkenheid bij deze rellen in Hoek van Holland allen strafrechtelijk veroordeeld – voor zover hier van belang – wegens openlijke geweldpleging in vereniging jegens personen en een aantal van hen tevens wegens het medeplegen van bedreiging met zware mishandeling.

3 De vordering en de grondslag daarvan

3.1 Eiser heeft bij dagvaarding gevorderd bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad gedaagden
hoofdelijk te veroordelen tot betaling aan hem tegen kwijting van € 3.300,-, te vermeerderen met de wettelijke rente over dat bedrag vanaf 23 augustus 2009 tot de dag der algehele voldoening, met veroordeling van gedaagden in de proceskosten.

3.2 Eiser heeft hieraan in de dagvaarding naast de vaststaande feiten – zakelijk en verkort weergegeven – het volgende ten grondslag gelegd.

3.2.1 Eiser beschrijft de toedracht en de gevolgen daarvan voor hem voor zover van belang als volgt.
Eiser betrad na de noodoproep het evenemententerrein van het Festival in een trein van politiemensen en heeft zich daarbij een weg moeten banen door de schreeuwende mensenmassa. Hij is daarbij bedreigd met geweld en met de dood, is voortdurend uitgescholden en is met allerlei voorwerpen bekogeld. De mensen die hij passeerde, probeerden hem te laten struikelen. Later is deze trein van politiemensen staande met de rug tegen de biertenten door de massa belaagd en daarna opgejaagd en weer – voortdurend – met geweld en de dood bedreigd en uitgescholden. De massa mensen werd groter en kwam steeds dichterbij. Mensen kwamen zo dicht bij dat zij de politiemensen met mul zand konden gooien.
Er werd zelfs zand geschopt. Met zijn korte wapenstok heeft eiser een naar zijn hoofd geslingerde metalen deksel van zich kunnen afslaan.
Eiser voelde zich angstig en was bang om dood te gaan. Eiser voelde zich ernstig bedreigd en had het gevoel dat ze hem wilden doden of zwaar lichamelijk letsel wilden toebrengen. Voor het gevoel van eiser “was het echt oorlog – het was vooral overleven”.
Thuisgekomen merkte eiser dat hij een verwonding aan zijn rechter scheenbeen had.
Eiser, die aanvankelijk tamelijk nuchter op de gebeurtenissen heeft gereageerd en gewoon is blijven werken, heeft er later toch problemen door ondervonden.
Eiser ondervond moeite met zijn concentratie. Hij wordt geconfronteerd met flashbacks van beelden van de gebeurtenis, die op onverwachte momenten naar boven komen. Eiser ervaart de gebeurtenissen nog steeds als heftig. Nadat duidelijk werd dat eiser en zijn collega’s niet zouden worden vervolgd, is eiser erg ziek geworden. Hij dacht dagelijks aan de gebeurtenissen en voelde zich iedere dag moe en geïrriteerd. Waar eiser in het verleden gemakkelijk en gezellig was in de omgang, is hij prikkelbaar geworden, voortdurend gespannen, snel geïrriteerd en ging hij zich onredelijk gedragen tegen anderen.
Voor deze traumatische ervaring, die bij eiser ernstige psychische klachten heeft opgeroepen en die zijn persoonlijke stabiliteit heeft verzwakt, heeft eiser zich onder behandeling van een psycholoog gesteld. Eiser ervaart na deze behandeling dat hij de gevoelens van angst en onveiligheid nooit helemaal kwijt zal raken.

3.2.2 Door hun onrechtmatig handelen in groepsverband in de zin van artikel 6:166 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) zijn gedaagden hoofdelijk aansprakelijk voor de schade toebrengende handelingen van elke van de tot die groep behorende personen.

3.2.3 Eiser heeft recht op een naar billijkheid vast te stellen vergoeding van zijn immateriële schade door deze gebeurtenissen in Hoek van Holland, omdat:
– de leden van de groep personen op het evenemententerrein van het Festival het oogmerk hadden zodanig nadeel aan eiser en zijn collega’s toe te brengen en
– eiser door het handelen van die groep personen in zijn persoon is aangetast.

3.2.4 Gelet op de indringende gebeurtenissen en de impact hiervan op eiser kan de immateriële schade in redelijkheid en ook op grond van het Smartengeldboek van de ANWB worden vastgesteld op € 3.500,-. Nu de gedaagden in de strafzaken hoofdelijk zijn veroordeeld tot betaling van een voorschot van € 200,-, resteert te vorderen € 3.300,- (eveneens hoofdelijk).

3.2.5 In de conclusie van repliek heeft eiser de vordering verlaagd met het 1/17e deel van elk der zes gedaagden met wie op dat moment een minnelijke regeling was bereikt, zodat voor de resterende gedaagden de vordering bedraagt € 2.264,72 (€ 3.500,- minus 6 x € 205,88).
In de brief van 4 juli 2014 heeft eiser de vordering verder verminderd met het 1/17e deel van de zevende gedaagde waarmee na voornoemde comparitie van partijen een minnelijke regeling is bereikt, zodat voor de resterende gedaagden het gevorderde is verminderd met
€ 205,88.

4 De verweren
Gedaagden sub 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 hebben allen in essentie geconcludeerd tot afwijzing van de vordering, met veroordeling van eiser in de proceskosten.
Op de gevoerde verweren zal voor zover van belang hierna bij de beoordeling worden ingegaan.

5 De beoordeling van het geschil
ten aanzien van gedaagden sub 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10

de in de strafzaken in hoger beroep toegewezen bedragen
5.1 De kantonrechter verwerpt het beroep van gedaagden sub 1, 2, 5, 8 en 9 op de niet ontvankelijkheid van eiser in de vordering jegens hen, om reden dat in hoger beroep in hun strafzaak op de vorderingen benadeelde partij niet een voorschot, maar een definitief bedrag is toegewezen. Hiertoe wordt het volgende overwogen.

5.2 Eiser heeft zich in de eerste aanleg conform het toenmalige artikel 51a lid 3 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) gevoegd voor een deel van de vordering.
Dat blijkt uit zijn gebruik van de woorden “bij wijze van voorschot”, die de rechtbank overnam. Dat blijkt bijvoorbeeld ook expliciet uit de vermelding in het strafvonnis van gedaagde sub 1.
De toewijzingen daarvan dienen dan ook te worden gezien als strekkend tot vergoeding van een deel van de schade die de benadeelde partij rechtstreeks heeft geleden door het bewezenverklaarde feit en die eenvoudig van aard is (ref. HR 19 maart 2002, NJ 2002, 497).
De voeging in eerste aanleg heeft van rechtswege voortgeduurd in hoger beroep op de voet van artikel 421 lid 2 Sv, dus binnen de grenzen van het rechtsgeding in eerste aanleg.
De vordering benadeelde partij is in hoger beroep ook niet gewijzigd. Dat het hof de toewijzingen in zijn arresten kwalificeert als “een bedrag” en niet, zoals de rechtbank, als “een voorschot”, maakt de aard van de beslissing niet anders.
Eiser is dus in zoverre ontvankelijk in zijn vordering.

de eis
5.3 De gemachtigde van eiser heeft op bovengenoemde comparitie van partijen toegelicht dat bij de eisvermindering in de conclusie van repliek – anders dan in de dagvaarding – abusievelijk niet het in de strafzaak toegewezen bedrag op de vordering benadeelde partij ad € 200,- is afgetrokken, zodat de eis (verder) met dat bedrag wordt verminderd.
Aan de opmerking dienaangaande van de gemachtigde van gedaagde sub 3 dat niet elke gedaagde het voorschot daadwerkelijk heeft betaald of behoeven te betalen, zodat een generieke eisvermindering in de weg staat aan onderlinge verrekening van degenen – onder wie gedaagde sub 3 – die wèl betaalden, wordt voorbijgegaan. Het staat eiser immers altijd vrij de eis te verminderen en via de band van de hoofdelijkheid kan een algemene eisvermindering uiteindelijk alle gedaagden tot voordeel strekken.
Een eventueel onderling verhaal regardeert eiser daarbij niet.

de groepsaansprakelijkheid
5.4 Artikel 6:166 BW bepaalt dat, indien één van tot een groep behorende personen onrechtmatig schade toebrengt en de kans op het aldus toebrengen van schade deze personen had behoren te weerhouden van hun gedragingen in groepsverband, zij hoofdelijk aansprakelijk zijn, indien deze gedragingen hun kunnen worden toegerekend.
Dit houdt in dat de schade toebrengende onrechtmatige gedragingen uit de groep worden toegerekend aan een ieder in die groep die aan deze gedragingen bijdroeg. Het loutere erbij zijn is onvoldoende voor het vestigen van die aansprakelijkheid, maar een eigen bijdrage aan de groepsgedragingen vestigt wel de aansprakelijkheid voor alle schade toebrengende onrechtmatige gedragingen uit de groep, ongeacht de omvang van de eigen bijdrage.
Voor zover de redelijkheid en billijkheid, bijvoorbeeld door het gewicht van ieders bijdrage, een andere verdeling van de aansprakelijkheid meebrengen, is dat een kwestie van onderling verhaal, die eiser niet regardeert.

5.5 Dit uitgangspunt van hoofdelijke aansprakelijkheid voor de volledige schade als gevolg van het onrechtmatig handelen vanuit de groep blijft ook intact, indien het, zoals hier, gaat om een beperkt aantal personen die aansprakelijk worden gesteld bij een groepshandelen van enkele honderden personen die elkaar ook niet kenden. De groep behoeft geen georganiseerd verband te zijn en kan spontaan zijn ontstaan, de groepsleden behoeven elkaar ook niet te kennen.
Dit alles raakt ook niet de ontvankelijkheid van eiser in de vordering, zelfs niet, indien aan het wel of niet dagvaarden een selectie ten grondslag zou liggen. Eiser heeft overigens toegelicht dat die keuze uitsluitend is bepaald door het via de strafvervolging hebben kunnen achterhalen van de identiteit.
Ook hier geldt dat een eventueel onderling verhaal eiser niet regardeert.

5.6 Naar het oordeel van de kantonrechter gaat het uit een oogpunt van de civielrechtelijke groepsaansprakelijkheid bij deze rellen in Hoek van Holland om twee groepen: enerzijds de groep betrokken bij het stadium “carrousel” en anderzijds de groep betrokken bij de stadia “treintje” en ”linie”. Dit wordt als volgt toegelicht.

5.6.1 Voor elk van deze stadia is sprake van een groep mensen die door hun gedragingen elkaar stimuleerden dat het belagen van de desbetreffende politiemensen plaatsvond, althans waardoor een reële kans ontstond dat dit zou gebeuren. De gedragingen van de deelnemers hieraan lagen in elk van die stadia zozeer in één lijn met elkaar dat zij als gezamenlijk verrichte handelingen zijn te kwalificeren.

5.6.2 De incidenten in het stadium “carrousel” vonden plaats op een ander deel van het evenemententerrein en op een ander tijdstip dan de latere stadia en vonden plaats na eerdere ongeregeldheden in het publiek op die plek. Bij “carrousel” ging het om vier agenten in burger, die op eigen kracht het VIP-podium hadden bereikt voordat de “treintjes” daar waren aangekomen.

5.6.3 De incidenten in de stadia “treintje” en “linie” betroffen groepen agenten die in een rij over het strand naar en an de plek van “carrousel” waren gegaan. Die agenten waren door hun reflecterende gele hesjes met daarop vermeld het woord “politie” herkenbaar als politiefunctionarissen. Toen zij die plek bereikt hadden, waren, zoals gezegd, de vier andere politieagenten al op het VIP-podium.
In de strafzaken is reeds geoordeeld dat de deelnemers aan “treintje” en “linie” dezelfde groep vormden. Daarbij ging het immers om dezelfde politieagenten en dezelfde groepsleden, met slechts een verplaatsing van de positie van deze politieagenten tijdens het belagen.

5.6.4 Het was donker en het strand was nagenoeg onverlicht, er was lawaai van muziek en door de chaos en de enorme mensenmassa viel de situatie ter plaatse, ook letterlijk, voor het stadium “carrousel” slechts voor de desbetreffende groepsleden te overzien. Van enige wetenschap bij de deelnemers aan ”treintje”/“linie” van wat zich eerder in “carrousel” had afgespeeld, is niet gebleken. Evenmin kan gelet op het voorgaande gezegd worden dat de gedragingen in het stadium “carrousel” de latere gedragingen in de stadia “linie” en “treintje” in gang hebben gezet.
Voor deze chaotische en onoverzichtelijke situatie ter plaatse kan slechts worden geoordeeld dat tussen de stadia van enerzijds “carrousel” en anderzijds “treintje”/“linie” de vereiste samenhang uit een oogpunt van groepsvorming ontbreekt.
Van gedragingen in groepsverband was dus slechts sprake binnen de afzonderlijke stadia van “carrousel” en “treintje”/“linie”.

de immateriële schade
5.7 In gevolge artikel 6:106 lid 1 BW heeft de benadeelde – voor zover hier van belang – voor nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, recht op een naar billijkheid vast te stellen schadevergoeding:
a. indien de aansprakelijke persoon het oogmerk had zodanig nadeel toe te brengen;
b. indien de benadeelde lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op andere wijze in zijn persoon is aangetast.

5.7.1 De vordering is niet toewijsbaar op de genoemde grondslag sub a.
Gedaagden hebben elk voor zich betwist dat bij hen sprake is geweest van het oogmerk tot het toebrengen van het bedoelde nadeel. Eiser heeft zich hierop in de conclusie van repliek beperkt tot de nadere stelling dat hij dit oogmerk niet kan bewijzen.
Feiten en omstandigheden waaruit dit oogmerk in objectieve zin zou kunnen worden afgeleid, zijn gesteld noch gebleken.

5.7.2 Ten aanzien van de genoemde grondslag sub b overweegt de kantonrechter het volgende.

5.7.2.1 Het gaat in dit geval om het aspect aantasting in de persoon. Noodzakelijk, maar ook voldoende is hierbij dat de benadeelde geestelijk letsel heeft opgelopen. Een psychiatrisch ziektebeeld is daarbij niet vereist, maar om van geestelijk letsel te kunnen spreken is onvoldoende een meer of minder sterk psychisch onbehagen of een zich persoonlijk gekwetst voelen. De partij die zich op aantasting van de persoon beroept, zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval een psychische beschadiging is ontstaan waartoe nodig is dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel is of had kunnen zijn vastgesteld (ref. HR 9 mei 2003, NJ 2005,168).

5.7.2.2 Uit de gestelde en niet weersproken feiten en omstandigheden volgt dat eiser en zijn collega’s bij deze strandrellen in Hoek van Holland zijn blootgesteld aan een voor Nederlandse begrippen ongekende agressie jegens politieagenten, van grote groepen mensen. Naar algemene ervaringsregels als bedoeld in artikel 149 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv) is duidelijk dat de tussen partijen vaststaande gewelddadigheden en dreiging die eiser onderging, gericht tegen een kleine en op dat moment kwetsbare groep agenten, op eiser (en zijn collega’s) een diepe onuitwisbare indruk hebben gemaakt die bij eiser hebben geleid tot de bedoelde aantasting in de persoon.
Deze gebeurtenissen overstijgen verre het stootje waar een politiefunctionaris bij de uitoefening van diens ambt tegen moet kunnen.

5.7.2.3 Eiser heeft voldoende concrete gegevens gesteld waaruit blijkt dat hij in zijn persoon is aangetast als bedoeld in eerdergenoemd artikel 6:106 BW.
Ter onderbouwing is bij de dagvaarding overgelegd een brief van de behandelend GZ psycholoog drs. A.H.M. Bakker d.d. 2 februari 2012, waaruit onder meer blijkt dat eiser vanwege zijn traumatische ervaringen bij deze strandrellen in Hoek van Holland een intensief psychopol begeleidingstraject van 20 sessies is geboden in de periode juni 2010 tot februari 2011.
Gedaagden hebben de hierop ziende stellingen niet althans onvoldoende betwist, zodat al met al de genoemde grondslag sub b van artikel 6:106 lid 1 BW hier toepassing vindt.

5.7.3 De verweren van de strekking dat bij eiser geestelijk letsel (mede) kan zijn ontstaan door latere traumatiserende situaties waarin hij terecht gekomen is, zijn niet gesubstantieerd. Hieraan gaat de kantonrechter dus voorbij.

5.7.4 Het specifieke verweer van gedaagde sub 10 dat deze rellen uitsluitend mogelijk zijn geworden door fouten bij de gemeente, het politiekorps en/of de festivalorganisatie, doet, indien al juist, niet af aan de aansprakelijkheid van de groepsleden voor hun eigen gedragingen in de groep en in algemene zin de onrechtmatige gedragingen uit de groep alsmede de consequenties daarvan. Aan dit verweer wordt dan ook voorbijgegaan.

5.7.5 De door eiser gestelde toedracht, zoals hiervoor onder 3.2.1 weergegeven, is door gedaagden niet betwist, zodat de kantonrechter ten aanzien van eiser van die toedracht zal uitgaan.
Dit houdt in dat eiser zich bij deze rellen bevond in de stadia “treintje” en “linie”.
voorts ten aanzien van gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10

5.8 Ten aanzien van de gedragingen van elk der gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 heeft eiser zich volledig gebaseerd op de uitkomsten van de strafzaken. Geen van deze gedaagden heeft ten aanzien van zichzelf andere of minder gedragingen gesteld dan zijn vastgesteld in de eigen strafzaak.
Daarmee staan de in de strafzaken vastgestelde gedragingen van deze gedaagden ook in de onderhavige procedure vast.
Dit houdt in dat gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 zich daar toen bevonden en met eigen onrechtmatige gedragingen jegens eiser meededen in de groep in het stadium “linie”.

5.9 Hieruit volgt dat eiser in beginsel recht heeft op vergoeding door gedaagden
sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 van zijn immateriële schade door onrechtmatig handelen vanuit de groep betrokken bij het stadium “linie” bij deze rellen in Hoek van Holland. De kans op die schade had deze gedaagden ervan behoren te weerhouden mee te doen.
De in de strafzaken jegens eiser vastgestelde gedragingen van deze gedaagden zijn voor ieder verschillend en de een deed meer en actiever mee dan de ander, maar dit maakt, zoals in het voorgaande is toegelicht, uit een oogpunt van groepsaansprakelijkheid geen verschil. Ieder van deze gedaagden is, zoals toegelicht, civielrechtelijk aansprakelijk voor zowel de eigen gedragingen in de groep als de onrechtmatige gedragingen van de andere groepsleden.
De gevorderde schade is voor zover veroorzaakt in het stadium “linie” aan deze gedaagden toerekenbaar op de voet van artikel 6:98 BW. Feiten en omstandigheden die tot een ander oordeel nopen, zijn gesteld noch gebleken.
Zijdens enkele gedaagden is nog betoogd dat een schade van de gevorderde grote omvang niet voorzienbaar was. Dit betreft blijkens de daarop gegeven toelichting de optelsom van de ingestelde schadevorderingen als gevolg van deze rellen in Hoek van Holland, door zowel politiefunctionarissen als het politiekorps. Dit neemt, indien al juist, de aansprakelijkheid van het deelnemende groepslid niet weg. Ook gaat het niet om een zo ver verwijderd verband dat de schade niet aan het deelnemend groepslid kan worden toegerekend: het wekt op zich geen verbazing dat als gevolg van deze rellen in Hoek van Holland, met zo grote groepen agressieve relschoppers die zich langdurig en zonder aanleiding kantten tegen een veel kleinere hoeveelheid politieagenten, zoals hierna verder wordt uitgewerkt, een dergelijke schade is ontstaan.

5.11 Het verweer dat eiser zijn schade onvoldoende beperkt heeft, slaagt niet. Feiten en omstandigheden die tot dat oordeel zouden kunnen leiden, zijn gesteld noch gebleken.
Evenmin was eiser gehouden (eerst) een beroep op de smartengeldregeling dienstongevallen politie te doen, nu het letsel waarop die regeling ziet (namelijk met blijvende invaliditeit), zich hier niet voordoet.

5.12 Voor de door een der gemachtigden – overigens zonder enige toelichting – verzochte matiging op de voet van artikel 6:109 BW ziet de kantonrechter geen aanleiding, reeds nu toewijzing van de volledige schadevergoeding van eiser, gelet op de hoogte van het bedrag, niet tot kennelijk onaanvaardbare gevolgen zou leiden.

5.13 Op grond van het vorenstaande is het na de eisverminderingen gevorderde bedrag aan hoofdsom van € 1.858,84 jegens gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 toewijsbaar.
ten aanzien van gedaagden sub 6 en 7

5.14 Gedaagden sub 6 en 7 hebben geen gebruik gemaakt van het recht van zuivering van het tegen hen verleende verstek. Op grond van artikel 140 lid 2 Rv wordt tussen partijen één vonnis gewezen dat voor alle partijen als een vonnis op tegenspraak wordt beschouwd.
Ook voor gedaagden sub 6 en 7 geldt dat zij zich daar toen bevonden en met eigen onrechtmatige gedragingen jegens eiser meededen in de groep in het stadium “linie”.
De vordering jegens deze gedaagden komt de kantonrechter niet onrechtmatig of ongegrond voor. Ook jegens hen is de vordering ten aanzien van de hoofdsom toewijsbaar. Nu de eisverminderingen telkens ook betrekking hebben op hun 1/17e deel, zal de kantonrechter jegens beiden dezelfde hoofdsom toewijzen als jegens de anderen.

voorts ten aanzien van gedaagde sub 1
5.15 Ook ten aanzien van de gedragingen van gedaagde sub 1 hebben beide partijen zich geconformeerd aan de uitkomst van de strafzaak. Die uitkomst levert op dat gedaagde sub 1 zich bij deze rellen in Hoek van Holland bevond en met eigen onrechtmatige gedragingen meedeed louter in de groep in het stadium “carrousel”. Nu eiser niet bij dat stadium was betrokken, ligt de vordering ten aanzien van de hoofdsom jegens gedaagde sub 1 voor afwijzing gereed. De nevenvordering ten aanzien van de wettelijke rente deelt in het lot van afwijzing.

5.16 Eiser zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten van de zaak tegen gedaagde sub 1.
voorts ten aanzien van gedaagden sub 2 tot en met 10

5.17 Gedaagden sub 2 tot en met 10 zullen, zoals gevorderd, hoofdelijk met elkaar worden veroordeeld tot betaling van de toe te wijzen hoofdsom.

5.18 De wettelijke rente zal bij gebreke van hierop ziende betwisting worden toegewezen vanaf 23 augustus 2009.

5.19 Gedaagden sub 2 tot en met 10 zullen als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten van de zaken tegen hen.
Het is de kantonrechter ambtshalve bekend dat door dezelfde gemachtigde bij de kantonrechter nog eenentwintig zaken zijn aangebracht van politiefunctionarissen met een eis wegens deze rellen in Hoek van Holland tegen dezelfde gedaagden.
Gelet op de individualiteit van elk van deze vorderingen is er geen reden om de extra kosten als gevolg van de aparte dagvaardingen buiten de kostenveroordeling ten laste van deze gedaagden te houden.

6 De beslissing

De kantonrechter:

in de zaak tegen gedaagde sub 1
wijst de vordering jegens gedaagde sub 1 af;
veroordeelt eiser in de proceskosten, tot aan deze uitspraak aan de zijde van gedaagde sub 1 bepaald op € 350,- aan salaris voor de gemachtigde;
verklaart dit vonnis voor zover het de veroordeling betreft uitvoerbaar bij voorraad;

in de zaken tegen gedaagden sub 2 tot en met 10
veroordeelt gedaagden sub 2 tot en met 10 hoofdelijk, des dat de één betalend de ander zal zijn bevrijd, om tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan eiser te betalen € 1.858,84, te vermeerderen met de wettelijke rente in de zin van artikel 6:119 BW over dat bedrag vanaf 23 augustus 2009 tot aan de dag der algehele voldoening;
veroordeelt gedaagden sub 2 tot en met 10 in de proceskosten tot en met de conclusies van antwoord, tot aan deze uitspraak aan de zijde van eiser bepaald op € 303,64 aan verschotten en € 175,- aan salaris van de gemachtigde;
veroordeelt gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 in de proceskosten van de conclusies van repliek en dupliek, tot aan deze uitspraak aan de zijde van eiser bepaald op € 175 aan salaris van de gemachtigde;
verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad en wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. K.L. van Zetten en uitgesproken ter openbare terechtzitting.

ECLI:NL:RBROT:2014:7217
Instantie: Rechtbank Rotterdam
Datum uitspraak: 29-08-2014
Datum publicatie: 29-08-2014
Zaaknummer: 2000451 CV EXPL 13-6047
Rechtsgebieden: Civiel recht
Bijzondere kenmerken: Eerste aanleg – enkelvoudig
Inhoudsindicatie: vordering van een politieagent tot vergoeding van immateriële en materiële schade op basis van groepsaansprakelijkheid; verhaalsvordering van het politiekorps voor tijdens ziekte aan deze politieagent doorbetaald loon en kosten van re-integratieverplichting
Vindplaatsen Rechtspraak.nl

Uitspraak
RECHTBANK ROTTERDAM
zaaknummer: 2000451 CV EXPL 13-6047
uitspraak: 29 augustus 2014

vonnis van de kantonrechter, zitting houdende te Rotterdam,

in de zaak van

1 [eiser 1],
wonende te Rotterdam,
2. de publiekrechtelijke rechtspersoon
NATIONALE POLITIE (als rechtsopvolger van Politiekorps Politie Rotterdam-
Rijnmond),
zetelend te Den Haag,
eisers bij exploten van dagvaarding van 9 augustus 2012 en 10 augustus 2012,
gemachtigde: mr. Chr.W.L. Veen, advocaat te Rotterdam,

tegen

1 [gedaagde 1], wonende te Beneden-Leeuwen,
gedaagde sub 1,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
2. [gedaagde 2], wonende te Rozenburg,
gedaagde sub 2,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
3. [gedaagde 3], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 3,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
4. [gedaagde 4], wonende te Spijkenisse,
gedaagde sub 4,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
5. [gedaagde 5], wonende te Barendrecht,
gedaagde sub 5,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
6. [gedaagde 6], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 6,
niet in de procedure verschenen;
7. [gedaagde 7], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 7,
niet in de procedure verschenen;
8 [gedaagde 8], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 8,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
9. [gedaagde 9], wonende te Schiedam,
gedaagde sub 9,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
10. [gedaagde 10], wonende te Vlaardingen,
gedaagde sub 10,
gemachtigde: mr. H.W. Verberkmoes.

1 Het verloop van de procedure
1.1
Het verloop van de procedure blijkt uit de stukken waarvan de kantonrechter heeft kennisgenomen:
–
dagvaardingen, met producties;
– conclusies van antwoord aan de zijde van gedaagden sub 1, 2 (met producties), 3, 4, 5 (met producties), 9 (met producties) en 10;
– conclusie van repliek houdende vermindering van eis d.d. 10 december 2013 met een algemene eisvermindering en verder repliek in de zaken tegen gedaagden sub 2, 5, 9 en 10, met een productie;
– conclusies van dupliek aan de zijde van gedaagden sub 2, 5, 9 en 10;
– conclusie van antwoord aan de zijde van gedaagde sub 8 (met productie) na zuivering van het verstek;
– aanvullende conclusie van repliek (met producties) d.d. 12 maart 2014 in de zaken tegen gedaagden sub 1, 3, 4 en 8;
– conclusies van dupliek aan de zijde van gedaagden sub 1, 3, 4 en 8;
– het tussenvonnis van 9 april 2014, waarbij een comparitie van partijen is gelast;
– de brief met bijlagen d.d. 21 mei 2014 van de gemachtigde van eisers;
– het proces-verbaal van de comparitie van partijen, gehouden op 2 juni 2014, met (in een bijlage) weergave van de algemene eisvermindering;
– de brief met bijlage van de gemachtigde van eisers d.d. 4 juli 2014 met een hernieuwde algemene eisvermindering.

1.2 Tegen gedaagden sub 6 en 7 is verstek verleend.

1.4 Ter comparitie van partijen hebben gedaagden ingestemd met directe voortzetting van de procedure voor zover aangespannen door de publiekrechtelijke rechtspersoon Politiekorps Politie Rotterdam-Rijnmond door zijn rechtsopvolger per 1 januari 2013, namelijk de publiekrechtelijke rechtspersoon Nationale Politie.

1.5 De datum van de uitspraak van het vonnis is door de kantonrechter bepaald op heden.
2 De vaststaande feiten
Tussen partijen staan de volgende feiten vast.

2.1 Op 22/23 augustus 2009 was op het strand te Hoek van Holland het Dance Festival Veronica Sunset Grooves (hierna ook: het Festival). Het evenemententerrein van het Festival lag tussen de duinen en de zee en was omgeven door hekken. Er waren onder meer een muzikantenpodium op het midden van het strand, een rij biertenten met daarnaast een VIP-podium aan de voet van de duinen alsmede een nooduitgang aan de duinzijde naast de rij biertenten.

2.2 Eiser is in zijn functie van hoofdagent van politie ingezet voor handhaving van de openbare orde en voor het verlenen van bijstand bij de verkeersregeling van het Festival.
Hij bevond zich daartoe op het buitenterrein van het Festival. Toen op het evenemententerrein van het Festival (op het strand) rellen uitbraken, heeft eiser na een spoedoproep met een aantal collega’s dit terrein betreden.

3 De vordering en de grondslag daarvan

ten aanzien van eiser sub 1
3.1 Eisers hebben bij dagvaarding gevorderd bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
– te verklaren voor recht dat gedaagden jegens eiser sub 1 aansprakelijk zijn voor de volledige schade, die eiser sub 1 heeft geleden en nog zal lijden als gevolg van de gebeurtenissen van zaterdag 22 op zondag 23 augustus 2009 tijdens het strandfeest van Veronica Sunset Grooves op het strand te Hoek van Holland;
– gedaagden hoofdelijk te veroordelen tot vergoeding aan eiser sub 1 van die door hem geleden en nog te lijden schade, zulks nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;
– gedaagden – gezien de inmiddels verstreken tijd, de reeds door eiser sub 1 geleden materiële en immateriële schade en de ter zake daarvan aan eiser sub 1 toekomende wettelijke rente, vooruitlopend op de schadestaatprocedure – hoofdelijk te veroordelen aan eiser sub 1 te betalen:
* ter zake van immateriële schade een bedrag van € 5.400,- (zegge: drieënvijftighonderd Euro) (sic), met de wettelijke rente daarover vanaf 23 augustus 2009 tot aan de dag van de algehele voldoening;
* ter zake van materiële schade een bedrag van € 12.796,32, met de wettelijke rente daarover vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag van de algehele voldoening;
een en ander met veroordeling van gedaagden in de proceskosten.

3.2 Eisers hebben hieraan in de dagvaarding naast de vaststaande feiten – zakelijk en verkort weergegeven – het volgende ten grondslag gelegd.

3.2.1 Eisers beschrijven de toedracht en de gevolgen daarvan voor eiser sub 1 voor zover van belang als volgt.
Eiser sub 1 betrad na de spoedoproep het evenemententerrein van het Festival in een trein van politiemensen en heeft zich daarbij een weg moeten banen door de schreeuwende mensenmassa. Hij is daarbij bedreigd met geweld en met de dood, is voortdurend uitgescholden en is met allerlei voorwerpen bekogeld.
Eiser sub 1 vond dat vreselijk bedreigend en vreesde voor verwondingen of erger.
Eiser sub 1, die voortdurend door voorwerpen werd geraakt, heeft daarvan geen pijn gevoeld, maar voelde zich achteraf brak en uitgeput.
Later is de trein van politiemensen staande met de rug tegen de biertenten door de massa belaagd en daarna opgejaagd en weer – voortdurend – met geweld en de dood bedreigd en uitgescholden.
Eiser sub 1 is in de trein van politiemensen op weg naar de nooduitgang en later op de vlucht buiten het evenemententerrein bang geweest en heeft voor zijn leven gevreesd.
Eiser sub 1 heeft verklaard: “De massa leek wel op dolle stieren. Een grote groep mensen liep de hekken gewoon plat en kwam op ons af. Ik voelde me bedreigd door het massale. Ik dacht het gaat om leven en dood”.
De gebeurtenissen hebben op eiser sub 1 een grote impact gehad. Hij heeft dagen achter elkaar zitten huilen, waarna het leek alsof hij geen tranen meer had. Hij was moe, maar kon niet slapen. Hij worstelde met allerlei emoties en kon zich niet concentreren op zijn werk.
Na de ongeregeldheden in Hoek van Holland heeft eiser sub 1 gedurende vijf maanden niet gewerkt. Vervolgens heeft hij het een half jaar geprobeerd bij de recherche, waarna hij weer thuis kwam te zitten bij wijze van adempauze.
Hij heeft zich al die tijd grote zorgen gemaakt om de toekomst. In zijn privéleven was hij kribbig en reageerde hij geprikkeld op de simpelste dingen, terwijl hij buiten voortdurend alert was op dreigingen (waaraan hij voorheen niet dacht).
In contacten met eiser sub 1 bleek het de bedrijfsopvanger Regio Rijnmond al snel dat de gebeurtenissen in Hoek van Holland eiser sub 1 in de daaropvolgende maanden volledig overheersten. Waar eiser sub 1 voor het incident een ontspannen politieambtenaar was, is hij door de gebeurtenissen veranderd in een onzekere en negatieve man, tegen het depressieve aan, met gevoelens van angst, spanning en geen plezier meer in het werk.
De problemen van eiser sub 1 hebben bovendien tot zodanig grote spanningen in de familiesfeer geleid dat het tot een breuk gekomen is in zijn relatie.
De bedrijfsopvanger stuurde hem door naar het maatschappelijk werk, waarmee hij 8-9 gesprekken had en vandaar is hij doorgestuurd naar een traumapsychotherapeut, die vaststelde dat eiser sub 1 leed aan een posttraumatische stressstoornis (hierna: PTSS).
Eiser sub 1 heeft hiervoor 13 EMDR-behandelingen ondergaan.
In maart 2011 kan worden vastgesteld dat eiser sub 1 niet heeft kunnen terugkeren in zijn oude functie van medewerker van het fietsteam en te werk is gesteld in een rustiger functie.
Het karakter van eiser sub 1 is ten gevolge van het incident in Hoek van Holland ongewild voorgoed veranderd.

3.2.3 Eiser sub 1 heeft recht op een naar billijkheid vast te stellen vergoeding van zijn immateriële schade door deze gebeurtenissen in Hoek van Holland, omdat:
– de leden van de groep personen op het evenemententerrein van het Festival het oogmerk hadden zodanig nadeel aan eiser sub 1 en zijn collega’s toe te brengen en
– eiser sub 1 door het handelen van die groep personen in zijn persoon is aangetast.

3.2.4 Gelet op de indringende gebeurtenissen en de impact hiervan op eiser sub 1 kan de immateriële schade in redelijkheid en ook op grond van het Smartengeldboek van de ANWB worden vastgesteld op € 5.600,-. Nu de gedaagden in de strafzaken hoofdelijk zijn veroordeeld tot betaling van een voorschot van € 200,-, resteert te vorderen € 5.400,- (eveneens hoofdelijk).

3.2.5 De materiële schade, die eiser sub 1 ten gevolge van het handelen van gedaagde heeft geleden en of nog zal leiden, betreft de in de dagvaarding gespecificeerde posten aan inconveniëntentoelagen tot een netto bedrag van € 12.796,32. Eiser sub 1 loopt deze toelagen mis, doordat hij ten gevolge van de gebeurtenissen in Hoek van Holland niet langer in staat is zijn vroegere werkzaamheden bij het fietsteam te hervatten.

3.2.6 Uit het voorgaande blijkt dat eiser sub 1 ten gevolge van het optreden van gedaagde in Hoek van Holland schade heeft geleden en ook in de toekomst nog schade zal lijden.
Daarom heeft eiser sub 1 belang bij de gevorderde verklaring voor recht en veroordeling van gedaagden tot vergoeding van die schade op te maken bij staat.
Gezien de tot op heden door hem geleden immateriële schade en daarover aan hem toekomende wettelijke rente vordert eiser sub 1 een voorschot op zijn totale letselschade.
ten aanzien van eiser sub 2

3.3 Eisers hebben bij dagvaarding gevorderd bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad gedaagden hoofdelijk te veroordelen om tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan eiser sub 2 te betalen de som van € 5.832,22, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag van de algehele voldoening, met veroordeling van gedaagden in de proceskosten.

3.4 Eisers hebben hieraan in de dagvaarding naast de vaststaande feiten – zakelijk en verkort weergegeven – (ten aanzien van de rechtsvoorganger van eiser sub 2) het volgende ten grondslag gelegd.
Eiser sub 1 is werkzaam bij eiser sub 2. Ten gevolge van de gebeurtenissen in Hoek van Holland was eiser sub 1 (gedeeltelijk) verhinderd zijn diensten te verrichten in de perioden van 31 augustus 2009 tot en met 13 oktober 2009 en van 20 januari 2010 tot 12 juli 2010. Eiser sub 2 heeft over die periodes krachtens de geldende rechtspositieregeling het loon en de daarmee verband houdende uitkeringen van eiser sub 1 doorbetaald.
Voorts heeft eiser sub 2 redelijke kosten vergoed die zijn gemaakt met de uitvoering van de re-integratieverplichtingen ten aanzien van eiser sub 1 op grond van de geldende rechtspositieregelingen.
De verhaalsvordering heeft betrekking op:
– € 1.432,35 netto aan doorbetaald loon over de ziekteperiode van 31 augustus 2009 tot en
met 13 oktober 2009;
– € 293,87 netto aan doorbetaald loon over de ziekteperiode van 20 januari 2010 tot en met
12 juli 2010 en
– € 4.115,- aan kosten van re-integratieverplichtingen, betaald aan de CZ-psycholoog (de
kantonrechter leest GZ psycholoog) N.G.M. Hochstenbach.
De totale vordering van eiser sub 2 bedraagt dus € 5.832,22.
Eiser sub 2 heeft op grond van artikel 2 lid 1 van de Verhaalswet Ongevallen Ambtenaren (hierna: VOA) verhaal op gedaagden.

ten aanzien van beide eisers
3.5 In de conclusie van repliek hebben eisers de vordering verlaagd met het 1/17e deel van elk der zes gedaagden met wie op dat moment een minnelijke regeling was bereikt. Gezien dit voorgaande verminderen eisers hun vordering tegen de resterende gedaagden tot
€ 15.677,28 (€ 24.228,54 minus 6 x € 1.425,21).
In de brief van 4 juli 2014 hebben eisers de vordering verder verminderd met het 1/17e deel van de zevende gedaagde waarmee na de comparitie van partijen een minnelijke regeling is bereikt, zodat voor de resterende gedaagden het gevorderde is verminderd met € 1.425,21.

4 De verweren
Gedaagden sub 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 hebben allen in essentie geconcludeerd tot afwijzing van de vorderingen, met veroordeling van eisers in de proceskosten.
Op de gevoerde verweren zal voor zover van belang hierna bij de beoordeling worden ingegaan.

5 De beoordeling van de vorderingen
ten aanzien van eiser sub 1
ten aanzien van gedaagden sub 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10

de in de strafzaken in hoger beroep toegewezen bedragen
5.1 De kantonrechter verwerpt het beroep van gedaagden sub 1, 2, 5, 8 en 9 op de niet ontvankelijkheid van eisers in de vordering ten aanzien van eiser sub 1 jegens hen, om reden dat in hoger beroep in hun strafzaak op de vorderingen benadeelde partij niet een voorschot, maar een definitief bedrag is toegewezen. Hiertoe wordt het volgende overwogen.

5.2 Eiser sub 1 heeft zich in de eerste aanleg conform het toenmalige artikel 51a lid 3 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) gevoegd voor een deel van de vordering.
Dat blijkt uit zijn gebruik van de woorden “bij wijze van voorschot”, die de rechtbank overnam. Dat blijkt bijvoorbeeld ook expliciet uit de vermelding in het strafvonnis van gedaagde sub 1.
De toewijzingen daarvan dienen dan ook te worden gezien als strekkend tot vergoeding van een deel van de schade die de benadeelde partij rechtstreeks heeft geleden door het bewezenverklaarde feit en die eenvoudig van aard is (ref. HR 19 maart 2002, NJ 2002, 497).
De voeging in eerste aanleg heeft van rechtswege voortgeduurd in hoger beroep op de voet van artikel 421 lid 2 Sv, dus binnen de grenzen van het rechtsgeding in eerste aanleg.
De vordering benadeelde partij is in hoger beroep ook niet gewijzigd. Dat het hof de toewijzingen in zijn arresten kwalificeert als “een bedrag” en niet, zoals de rechtbank, als “een voorschot”, maakt de aard van de beslissing niet anders.
Eisers zijn dus in zoverre ontvankelijk in hun vordering.

de eis
5.3 De gemachtigde van eisers heeft op bovengenoemde comparitie van partijen toegelicht dat bij de eisvermindering in de conclusie van repliek – anders dan in de dagvaarding – abusievelijk niet het in de strafzaak toegewezen bedrag op de vordering benadeelde partij ad € 200,- is afgetrokken, zodat de eis (verder) met dat bedrag wordt verminderd.
Aan de opmerking dienaangaande van de gemachtigde van gedaagde sub 3 dat niet elke gedaagde het voorschot daadwerkelijk heeft betaald of behoeven te betalen, zodat een generieke eisvermindering in de weg staat aan onderlinge verrekening van degenen – onder wie gedaagde sub 3 – die wèl betaalden, wordt voorbijgegaan. Het staat eisers immers altijd vrij de eis te verminderen en via de band van de hoofdelijkheid kan een algemene eisvermindering uiteindelijk alle gedaagden tot voordeel strekken.
Een eventueel onderling verhaal regardeert eisers daarbij niet.

5.5 Dit uitgangspunt van hoofdelijke aansprakelijkheid voor de volledige schade als gevolg van het onrechtmatig handelen vanuit de groep blijft ook intact, indien het, zoals hier, gaat om een beperkt aantal personen die aansprakelijk worden gesteld bij een groepshandelen van enkele honderden personen die elkaar ook niet kenden. De groep behoeft geen georganiseerd verband te zijn en kan spontaan zijn ontstaan, de groepsleden behoeven elkaar ook niet te kennen.
Dit alles raakt ook niet de ontvankelijkheid van eisers in de vordering, zelfs niet, indien aan het wel of niet dagvaarden een selectie ten grondslag zou liggen. Eisers hebben overigens toegelicht dat die keuze uitsluitend is bepaald door het via de strafvervolging hebben kunnen achterhalen van de identiteit.
Ook hier geldt dat een eventueel onderling verhaal eisers niet regardeert.

5.6.3 De incidenten in de stadia “treintje” en “linie” betroffen groepen agenten die in een rij over het strand naar en van de plek van “carrousel” waren gegaan. Die agenten waren door hun reflecterende gele hesjes met daarop vermeld het woord “politie” herkenbaar als politiefunctionarissen. Toen zij die plek bereikt hadden, waren, zoals gezegd, de vier andere politieagenten al op het VIP-podium.
In de strafzaken is reeds geoordeeld dat de deelnemers aan “treintje” en “linie” dezelfde groep vormden. Daarbij ging het immers om dezelfde politieagenten en dezelfde groepsleden, met slechts een verplaatsing van de positie van deze politieagenten tijdens het belagen.

5.7.1 De vordering is niet toewijsbaar op de genoemde grondslag sub a.
Gedaagden hebben elk voor zich betwist dat bij hen sprake is geweest van het oogmerk tot het toebrengen van het bedoelde nadeel. Eisers hebben zich hierop in de conclusie van repliek beperkt tot de nadere stelling dat zij dit oogmerk niet kunnen bewijzen.
Feiten en omstandigheden waaruit dit oogmerk in objectieve zin zou kunnen worden afgeleid, zijn gesteld noch gebleken.

5.7.2 Ten aanzien van de genoemde grondslag sub b overweegt de kantonrechter het volgende.

5.7.2.2 Uit de gestelde en niet weersproken feiten en omstandigheden volgt dat eiser sub 1 en zijn collega’s ij deze strandrellen in Hoek van Holland zijn blootgesteld aan een voor Nederlandse begrippen ongekende agressie jegens politieagenten, van grote groepen mensen. Naar algemene ervaringsregels als bedoeld in artikel 149 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv) is duidelijk dat de tussen partijen vaststaande gewelddadigheden en dreiging die eiser sub 1 onderging, gericht tegen een kleine en op dat moment kwetsbare groep agenten, op eiser sub 1 (en zijn collega’s) een diepe onuitwisbare indruk hebben gemaakt die bij eiser sub 1 hebben geleid tot de bedoelde aantasting in de persoon.
Deze gebeurtenissen overstijgen verre het stootje waar een politiefunctionaris bij de uitoefening van diens ambt tegen moet kunnen.

5.7.2.3 Eisers hebben ten aanzien van eiser sub 1 voldoende concrete gegevens gesteld waaruit blijkt dat hij n zijn persoon is aangetast als bedoeld in eerdergenoemd artikel 6:106 BW.
Ter onderbouwing is bij de dagvaarding overgelegd een rapport van bevindingen van de bedrijfsopvanger Regio Rijnmond van 29 maart 2011, waarin de impact van de gebeurtenissen bij de rellen in Hoek van Holland op eiser sub 1 wordt bevestigd, alsmede een rapportage van de GZ psycholoog N.G.M. Hochstenbach van 23 september 2010, waarin de klachten van eiser sub 1 bij de intake worden beschreven onder de vermelding dat hierop een succesvolle traumabehandeling heeft plaatsgevonden. Ook zijn overgelegd bewijsstukken van een ziekteperiode ingaande op 31 augustus 2009.
Gedaagden hebben de hierop ziende stellingen niet althans onvoldoende betwist, zodat al met al de genoemde grondslag sub b van artikel 6:106 BW hier toepassing vindt.

5.7.2.4 De verweren van de strekking dat bij eiser sub 1 geestelijk letsel (mede) kan zijn ontstaan door latere raumatiserende situaties waarin hij terecht gekomen is, zijn niet gesubstantieerd. Hieraan gaat de kantonrechter dus voorbij.

5.7.3 De door eisers ten aanzien van eiser sub 1 gestelde toedracht, zoals hiervoor onder 3.2.1 weergegeven, is door gedaagden niet betwist, zodat de kantonrechter van die toedracht zal uitgaan.
Dit houdt in dat eiser sub 1 zich bij deze rellen bevond in de stadia “treintje” en “linie”.
voorts ten aanzien van gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10

5.8 Ten aanzien van de gedragingen van elk der gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 hebben eisers zich volledig gebaseerd op de uitkomsten van de strafzaken. Geen van deze gedaagden heeft ten aanzien van zichzelf andere of minder gedragingen gesteld dan zijn vastgesteld in de eigen strafzaak.
Daarmee staan de in de strafzaken vastgestelde gedragingen van deze gedaagden ook in de onderhavige procedure vast.
Dit houdt in dat gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 zich daar toen bevonden en met eigen onrechtmatige gedragingen jegens eiser sub 1 meededen in de groep in het stadium “linie”.

5.9 Hieruit volgt dat eiser sub 1 in beginsel recht heeft op vergoeding door gedaagden
sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 van zijn immateriële schade door onrechtmatig handelen vanuit de groep betrokken bij het stadium “linie” bij deze rellen in Hoek van Holland. De kans op die schade had deze gedaagden ervan behoren te weerhouden mee te doen.
De in de strafzaken jegens eiser sub 1 vastgestelde gedragingen van deze gedaagden zijn voor ieder verschillend en de een deed meer en actiever mee dan de ander, maar dit maakt, zoals in het voorgaande is toegelicht, uit een oogpunt van groepsaansprakelijkheid geen verschil. Ieder van deze gedaagden is, zoals toegelicht, civielrechtelijk aansprakelijk voor zowel de eigen gedragingen in de groep als de onrechtmatige gedragingen van de andere groepsleden.
De gevorderde schade is voor zover veroorzaakt in het stadium “linie” aan deze gedaagden toerekenbaar op de voet van artikel 6:98 BW. Feiten en omstandigheden die tot een ander oordeel nopen, zijn gesteld noch gebleken.
Zijdens enkele gedaagden is nog betoogd dat een schade van de gevorderde grote omvang niet voorzienbaar was. Dit betreft blijkens de daarop gegeven toelichting de optelsom van de ingestelde schadevorderingen als gevolg van deze rellen in Hoek van Holland, door zowel politiefunctionarissen als het politiekorps. Dit neemt, indien al juist, de aansprakelijkheid van het deelnemende groepslid niet weg. Ook gaat het niet om een zo ver verwijderd verband dat de schade niet aan het deelnemende groepslid kan worden toegerekend: het wekt op zich geen verbazing dat als gevolg van deze rellen in Hoek van Holland, met zo grote groepen agressieve relschoppers die zich langdurig en zonder aanleiding kantten tegen een veel kleinere hoeveelheid politieagenten, zoals hierna verder wordt uitgewerkt, een dergelijke schade is ontstaan.

5.10 Op de voet van artikel 6:106 BW dient de vergoeding van de immateriële schade naar billijkheid te worden vastgesteld, gelet op alle omstandigheden van het geval. Daarbij dient ook te worden gelet op bedragen die door Nederlandse rechters in vergelijkbare gevallen zijn opgelegd.
In die context en met name gelet op de begrijpelijke doodsangst van eiser sub 1 door een aanhoudende dreiging en agressie vanuit een groep van een paar honderd schreeuwende en leuzen scanderende relschoppers, die ondanks heel veel waarschuwingsschoten, in het donker, een veel kleinere groep in linie opgestelde politieagenten insloot, bedreigde (met geweld en met de dood), belaagde (met uitvallen na telkens aftellen van vijf naar nul), met allerlei voorwerpen bekogelde en vervolgens tot achter de hekken bij de nooduitgangen de duinen in achtervolgde, acht de kantonrechter de door eisers gevorderde vergoeding voor immateriële schade tot een bedrag van € 3.500,- als uitgangspunt zonder meer billijk voor de gebeurtenissen in het stadium “linie” en voor de gevolgen die deze voor eiser sub 1 gehad hebben.
Voor deze gebeurtenissen geldt voor elk der gedaagden dat zij in het gehele stadium hierbij met een eigen bijdrage aan het groepshandelen betrokken waren, zodat zij aansprakelijk zijn voor de hierdoor ontstane schade.
Eisers hebben ten aanzien van eiser sub 1 een hogere vergoeding gevorderd dan overeenstemt met het genoemde uitgangspunt, in essentie vanwege de impact op eiser sub 1 van de ervaringen met deze rellen in Hoek van Holland en de gevolgen daarvan voor hem. Gedaagden hebben de hierop ziende stellingen onweersproken gelaten, zodat de kantonrechter van de juistheid daarvan dient uit te gaan.
De kantonrechter acht alles bijeen met een extra bedrag van € 2.100,- de hogere schade van eiser sub 1 door deze rellen in Hoek van Holland ten opzichte van het genoemde uitgangspunt billijk begroot.

5.11 Het verweer dat eiser sub 1 zijn schade onvoldoende beperkt heeft, slaagt niet. Feiten en omstandigheden die tot dat oordeel zouden kunnen leiden, zijn gesteld noch gebleken.
Evenmin was eiser sub 1 gehouden (eerst) een beroep op de smartengeldregeling dienstongevallen politie te doen, nu het letsel waarop die regeling ziet (namelijk met blijvende invaliditeit), zich hier niet voordoet.

5.12 Voor de door een der gemachtigden – overigens zonder enige toelichting – verzochte matiging op de voet van artikel 6:109 BW ziet de kantonrechter geen aanleiding, reeds nu toewijzing van de volledige schadevergoeding van eisers, gelet op de hoogte van het bedrag, niet tot kennelijk onaanvaardbare gevolgen zou leiden.

5.13 Toewijsbaar is dan ook het bedrag van € 1.858,84 (zijnde € 3.500,- met daarop toegepast de hiermee corresponderende eisverminderingen door betalingen) vermeerderd met € 2.100,-, opleverend een bedrag van € 3.958,84.

de materiële schade 5.14
De vordering ten aanzien van de materiële schade heeft betrekking op kosten van eiser sub 1 na de gebeurtenissen (misgelopen inconveniententoelagen).
Deze vordering is niet toewijsbaar, nu eisers het causaal verband leggen bij het handelen van gedaagde en niet, zoals bij de immateriële schade, de gedragingen vanuit de groep(en). Welke gedaagde wordt bedoeld, is niet duidelijk. De dagvaarding noemt negenentwintig gedaagden. Voor zover eisers bedoelen de gedragingen van de gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10, zal beoordeeld moeten worden in hoeverre het eigen handelen van elk van hen heeft geleid tot de gestelde schade. Eisers hebben van geen enkele gedaagde een concrete gedraging gesteld en ten aanzien van een ieder slechts verwezen naar de strafzaken.
Op basis van de in de strafzaken vastgestelde eigen gedragingen van deze gedaagden kan dit causaal verband niet worden vastgesteld. Deze gestelde kosten vloeien voort uit het geheel van de gebeurtenissen, dat wil zeggen ook de stadia waarbij gedaagden niet betrokken waren. Nu eisers dit aspect van hun vordering niet nader hebben uitgewerkt met stellingen ten aanzien van deze specifieke gedaagden en ook onvoldoende vast staat dat hun handelen tot deze schade heeft geleid, is de vordering ten aanzien van de materiële schade reeds bij gebreke van voldoende stellingen omtrent het causaal verband niet toewijsbaar.

voorts
5.15 Ten aanzien van de gevorderde verklaring voor recht en schadestaatprocedure overweegt de kantonrechter het volgende.
Het is niet geheel en al duidelijk of eisers dit deel van de vordering hebben gehandhaafd, gelet op de hierboven weergegeven strikte formulering van de vermindering van eis in de conclusies van repliek en in de bijlage bij het proces-verbaal van de comparitie van partijen, alsmede gelet op het verhandelde ter zitting en de bij de brief van 4 juli 2014 overgelegde specificatie van de eisvermindering, en ook nu in de conclusies van repliek daaraan – en aan het in de dagvaarding genoemde voorschotkarakter van het gevorderde bedrag – geen enkel woord meer is gewijd.
Voor zover de eis is gehandhaafd overweegt de kantonrechter allereerst dat voor de immateriële schade de toe te wijzen hoofdsom een billijke vergoeding inhoudt. Er is geen aanleiding aan te nemen dat ten aanzien hiervan sprake zal zijn van toekomstige, nog niet te begroten schade.
Ten aanzien van zowel de materiële als de immateriële schade stuit de vordering verder mutatis mutandis af op hetgeen hiervoor onder 5.14 is overwogen over het ontbreken van het gestelde causaal verband, nu dat door eisers is gelegd bij het optreden van gedaagde in Hoek van Holland.
In zoverre is de vordering ten aanzien van de schadestaatprocedure niet toewijsbaar.
Bij achterwege blijven van de verwijzing naar de schadestaatprocedure hebben eisers vervolgens geen zelfstandig belang bij de gevorderde verklaring voor recht. Ook dit deel van de vordering is daarmee niet toewijsbaar, nog daargelaten de te ruime omschrijving “de gebeurtenissen” in het petitum.

5.16 Op grond van het vorenstaande is aan hoofdsom een bedrag van € 3.958,84 jegens gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 toewijsbaar. Ten aanzien van het meer of anders gevorderde dient de vordering te worden afgewezen.

ten aanzien van gedaagden sub 6 en 7
5.17 Gedaagden sub 6 en 7 hebben geen gebruik gemaakt van het recht van zuivering van het tegen hen verleende verstek. Op grond van artikel 140 lid 2 Rv wordt tussen partijen één vonnis gewezen dat voor alle partijen als een vonnis op tegenspraak wordt beschouwd.
Ook voor gedaagden sub 6 en 7 geldt dat zij zich daar toen bevonden en met eigen onrechtmatige gedragingen jegens eiser sub 1 meededen in de groep in het stadium “linie”.
De vordering jegens deze gedaagden komt de kantonrechter ten aanzien van de hiervoor onder 5.16 genoemde hoofdsom niet onrechtmatig of ongegrond voor. Ook jegens hen is de vordering ten aanzien van deze hoofdsom toewijsbaar. Nu de eisverminderingen telkens ook betrekking hebben op hun 1/17e deel, zal de kantonrechter jegens beiden dezelfde hoofdsom toewijzen als jegens de anderen.
Voor het meer of anders gevorderde komt de vordering de kantonrechter ongegrond voor, zodat de vordering in zoverre zal worden afgewezen.

voorts ten aanzien van gedaagde sub 1
5.18 Ook ten aanzien van de gedragingen van gedaagde sub 1 hebben beide partijen zich geconformeerd aan de uitkomst van de strafzaak. Die uitkomst levert op dat gedaagde sub 1 zich bij deze rellen in Hoek van Holland bevond en met eigen onrechtmatige gedragingen meedeed louter in de groep in het stadium “carrousel”. Nu eiser sub 1 niet bij dat stadium was betrokken, ligt de vordering ten aanzien van de hoofdsom jegens gedaagde sub 1 voor afwijzing gereed. De nevenvordering ten aanzien van de wettelijke rente deelt in het lot van afwijzing.

voorts ten aanzien van gedaagden sub 2 tot en met 10
5.19 Gedaagden sub 2 tot en met 10 zullen, zoals gevorderd, hoofdelijk met elkaar worden veroordeeld tot betaling van de toe te wijzen hoofdsom.

5.20 De wettelijke rente zal bij gebreke van hierop ziende betwisting worden toegewezen vanaf 23 augustus 2009.

ten aanzien van eiser sub 2
5.21 Ten aanzien van alle gedaagden wordt de procedure voortgezet op basis van de bij het procesverloop vermelde rechtsovergang van politiekorps.

5.22 De kantonrechter verwijst naar en neemt over hetgeen in het voorafgaande is overwogen en beslist over de groepsgedragingen bij deze rellen in Hoek van Holland.
Gelet hierop is de vordering ten aanzien van eiser sub 2 reeds daarom niet toewijsbaar jegens gedaagde sub 1 dat deze gedaagde niet betrokken was bij het stadium “linie”.

5.23 Gedaagden sub 2 tot en met 10 waren daarbij wél betrokken. De rechtbank overweegt ten aanzien van hen het volgende.

5.24 De vordering is gebaseerd op artikel 2 VOA, nu eiser sub 1 ambtenaar is in de zin van deze wet. Hij was ten tijde van het Festival in de genoemde functie dienst bij (de rechtsvoorganger van) eiser sub 2.
Blijkens artikel 6:197 BW vindt – onder meer – artikel 6:166 BW geen toepassing bij de vaststelling van het bedrag, bedoeld in artikel 3 VOA waarboven de gehoudenheid krachtens die wet zich niet uitstrekt.
De ratio hiervan is dat de wetgever het ongewenst heeft geacht dat de werkgever bij de uitoefening van diens regresrecht kan profiteren van de uitbreiding als gevolg van een aantal in het BW opgenomen risicoaansprakelijkheden. Dit betreft ook de groepsaansprakelijkheid van artikel 6:166 BW.
Artikel 6:197 BW staat dus op zich in de weg aan toewijzing van een regresvordering gebaseerd op groepsaansprakelijkheid.

5.25 Dit ontneemt de rechter evenwel niet de bevoegdheid om aan de hand van de algemene regels van onrechtmatige daad in artikel 6:162 BW bij een dergelijk regres toch tot aansprakelijkheid te komen van een individuele deelnemer aan gedragingen in groepsverband. Daarvoor is dan wel vereist dat (ook) wordt voldaan aan de vereisten voor die aansprakelijkheid op de voet van artikel 6:162 BW. De eisen voor toepassing van dit artikel zijn strenger dan voor toepassing van artikel 6:166 BW. Dit zou in dit geval erop neerkomen dat eisers dienen te stellen (en bij betwisting zo nodig te bewijzen) dat de gestelde loonschade het gevolg is van arbeidsongeschiktheid van eiser sub 1 in de genoemde periodes ten gevolge van de voornoemde groepsgedragingen (in het stadium “linie”).

5.26 Het had op de weg van eisers gelegen om de vordering in zoverre van een deugdelijke grondslag te voorzien en in elk geval een zodanig concrete, feitelijke omschrijving te geven dat de rechter, de rechtsgronden aanvullend, daarin de elementen van artikel 6:162 BW (waaronder onrechtmatigheid en causaliteit) kan terugvinden. Eisers hebben dit niet gedaan. Zij hebben zich in de dagvaarding beperkt tot de stelling dat eiser sub 1 ten gevolge van de gebeurtenissen in Hoek van Holland (gedeeltelijk) verhinderd was zijn dienst te verrichten.
Dit is een te ruime omschrijving van het causaal verband en bovendien is aan deze vordering geen enkele gestelde (onrechtmatige) gedraging van een of meer gedaagden, andere groepsdeelnemers of een groep ten grondslag gelegd.
Eisers hebben ook in de conclusie van repliek volstaan met het presenteren van de genoemde beperkte stellingname en hebben evenmin op de comparitie van partijen deze stellingname aangevuld. Dit betekent dat eisers onvoldoende hebben gesteld voor een regres langs de weg van artikel 6:162 BW.

5.27 Op grond van het vorenstaande dient de vordering ook jegens gedaagden sub 2 tot en met 10 te worden afgewezen. Aan hetgeen partijen verder nog te berde hebben gebracht, komt de kantonrechter niet toe, nu dat niet tot een andere beslissing kan leiden.

voorts ten aanzien van eisers sub 1 en 2
5.28 Eisers hebben gezamenlijk de vordering ingesteld ten aanzien elk van hen.
In de zaak tegen gedaagde sub 1 zullen zij als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld.
In de zaken tegen gedaagden sub 2 tot en met 10 geldt door de gezamenlijkheid van de eis dat beide partijen over en weer in het ongelijk zijn gesteld, zodat de kantonrechter de proceskosten zal compenseren, in die zin dat elke partij de eigen kosten draagt.

6 De beslissing

De rechtbank:

in de zaak tegen gedaagde sub 1
wijst de vordering van eisers jegens gedaagde sub 1 af;
veroordeelt eisers in de proceskosten, tot aan deze uitspraak aan de zijde van gedaagde sub 1 bepaald op € 900,- aan salaris van de gemachtigde;
verklaart dit vonnis voor zover het de veroordeling betreft uitvoerbaar bij voorraad;

Dit vonnis is gewezen door mr. K.L. van Zetten en uitgesproken ter openbare terechtzitting.

ECLI:NL:RBROT:2014:7220Instantie
Rechtbank Rotterdam
Datum uitspraak 29-08-2014
Datum publicatie: 29-08-2014
Zaaknummer: 1419355 CV EXPL 13-5986
Rechtsgebieden: Civiel recht
Bijzondere kenmerken: Eerste aanleg – enkelvoudig
Inhoudsindicatie: Vordering van een politieagent tot vergoeding van immateriële schade op basis van groepsaansprakelijkheid en van materiële schade; verhaalsvordering van het politiekorps voor tijdens ziekte van deze politieagent doorbetaald loon.
Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

Uitspraak
RECHTBANK ROTTERDAM
zaaknummer: 1419355 CV EXPL 13-5986
uitspraak: 29 augustus 2014

vonnis van de kantonrechter, zitting houdende te Rotterdam,

in de zaak van

1 [eiser sub 1], wonende te Rotterdam,
2. de publiekrechtelijke rechtspersoon NATIONALE POLITIE (als rechtsopvolger van Politiekorps Politie Rotterdam-Rijnmond), zetelend te Den Haag,
eisers bij exploten van dagvaarding van 9 augustus 2012 en 10 augustus 2012,
gemachtigde: mr. Chr.W.L. Veen, advocaat te Rotterdam,

tegen

1 [gedaagde 1], wonende te Beneden-Leeuwen,
gedaagde sub 1,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
2. [gedaagde 2][gedaagde 2] wonende te Rozenburg,
gedaagde sub 2,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
3. [gedaagde 3], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 3,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
4. [gedaagde 4], wonende te Spijkenisse,
gedaagde sub 4,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
5. [gedaagde 5], wonende te Barendrecht,
gedaagde sub 5,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
6. [gedaagde 6], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 6,
niet in de procedure verschenen;
7. [gedaagde 7], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 7,
niet in de procedure verschenen;
8 [gedaagde 8], wonende te Rotterdam,
gedaagde sub 8,
gemachtigde: mr. P.H.A. de Boer;
9. [gedaagde 9], wonende te Schiedam,
gedaagde sub 9,
gemachtigde: mr. G.E. Toxopeus;
10. [gedaagde 10], wonende te Vlaardingen,
gedaagde sub 10,
gemachtigde: mr. H.W. Verberkmoes.

1 Het verloop van de procedure

1.1 Het verloop van de procedure blijkt uit de stukken waarvan de kantonrechter heeft kennisgenomen:
– dagvaardingen, met producties;
– conclusies van antwoord aan de zijde van gedaagden sub 1, 2 (met producties), 3, 4, 5 (met producties), 9 (met producties) en 10;
– conclusie van repliek houdende vermindering van eis d.d. 10 december 2013 met een algemene eisvermindering en verder repliek in de zaken tegen gedaagden sub 2, 5, 9 en 10, met een productie;
– conclusies van dupliek aan de zijde van gedaagden sub 2, 5, 9 en 10;
– conclusie van antwoord aan de zijde van gedaagde sub 8 (met productie) na zuivering van het verstek;
– aanvullende conclusie van repliek (met producties) d.d. 12 maart 2014 in de zaken tegen gedaagden sub 1, 3, 4 en 8;
– conclusies van dupliek aan de zijde van gedaagden sub 1, 3, 4 en 8;
– het tussenvonnis van 9 april 2014, waarbij een comparitie van partijen is gelast;
– de brief met bijlagen d.d. 21 mei 2014 van de gemachtigde van eisers;
– het proces-verbaal van de comparitie van partijen, gehouden op 2 juni 2014, met (in een bijlage) weergave van de algemene eisvermindering;
– de brief met bijlage van de gemachtigde van eisers d.d. 4 juli 2014 met een hernieuwde algemene eisvermindering.

1.2 Tegen gedaagden sub 6 en 7 is verstek verleend.

1.4 Ter comparitie van partijen hebben gedaagden ingestemd met directe voortzetting van de procedure van de publiekrechtelijke rechtspersoon Politiekorps Politie Rotterdam-Rijnmond door haar rechtsopvolger per 1 januari 2013, namelijk de publiekrechtelijke rechtspersoon Nationale Politie.

1.5 De datum van de uitspraak van het vonnis is door de kantonrechter bepaald op heden.

2 De vaststaande feiten
Tussen partijen staan de volgende feiten vast.

2.2 Eiser sub 1 is in zijn functie van groepscommandant bij de Regionale Ondersteuning Groep (ROG) van de politie ingezet voor handhaving van de openbare orde en voor het verlenen van bijstand bij de verkeersregeling van het Festival.
Hij bevond zich daartoe op het buitenterrein van het Festival. Toen op het evenemententerrein van het Festival (op het strand) rellen uitbraken, heeft eiser sub 1 na een spoedoproep met een aantal collega’s dit terrein betreden.

3 De vordering en de grondslag daarvan

ten aanzien van eiser sub 1
3.1 Eisers hebben bij dagvaarding gevorderd bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
– te verklaren voor recht dat gedaagden jegens eiser sub 1 aansprakelijk zijn voor de volledige schade, die eiser sub 1 heeft geleden en nog zal lijden als gevolg van de gebeurtenissen van zaterdag 22 op zondag 23 augustus 2009 tijdens het strandfeest van Veronica Sunset Grooves op het strand te Hoek van Holland;
– gedaagden hoofdelijk te veroordelen tot vergoeding aan eiser sub 1 van die door hem geleden en nog te lijden schade, zulks nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;
– gedaagden – gezien de inmiddels verstreken tijd, de reeds door eiser sub 1 geleden materiële en immateriële schade en de ter zake daarvan aan eiser sub 1 toekomende wettelijke rente, vooruitlopend op de schadestaatprocedure – hoofdelijk te veroordelen aan eiser sub 1 te betalen:
* ter zake van immateriële schade een bedrag van € 5.400,- (zegge: drieënvijftighonderd Euro) (sic), met de wettelijke rente daarover vanaf 23 augustus 2009 tot aan de dag van de algehele voldoening;
* ter zake van materiële schade een bedrag van € 7.722,28, met de wettelijke rente daarover vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag van de algehele voldoening;
een en ander met veroordeling van gedaagden in de proceskosten.

3.2 Eisers hebben hieraan in de dagvaarding naast de vaststaande feiten – zakelijk en verkort weergegeven – het volgende ten grondslag gelegd.

3.2.1 Eisers beschrijven de toedracht en de gevolgen daarvan voor eiser sub 1 voor zover van belang als volgt.
Eiser sub 1 betrad na de spoedoproep het evenemententerrein van het Festival in een trein van politiemensen en heeft zich daarbij een weg moeten banen door de schreeuwende mensenmassa. Hij is daarbij bedreigd met geweld en met de dood, is voortdurend uitgescholden en is met allerlei voorwerpen bekogeld.
Later is de trein van politiemensen staande met de rug tegen de biertenten door de massa belaagd en daarna opgejaagd en weer – voortdurend – met geweld en de dood bedreigd en uitgescholden.
Vanuit de massa werden voortdurend voorwerpen naar de trein van politiemensen gegooid. Daarbij werd eiser sub 1 door een steen of fles aan zijn hals geraakt, waardoor hij hevige pijn voelde. Voorts heeft eiser sub 1 een snee opgelopen aan zijn rechterhand.
Eiser sub 1 is in de trein van politiemensen op weg naar de nooduitgang en later op de vlucht buiten het evenemententerrein bang geweest door iets worden geraakt en buiten bewustzijn te raken. Eiser sub 1 had het gevoel dat de menigte hem en zijn collega’s wilde pakken. Eiser sub 1 heeft voor zijn leven gevreesd.
De gebeurtenissen in Hoek van Holland waren voor eiser sub 1 een zeer indringende ervaring. Hij heeft aan de gebeurtenissen lange tijd slapeloze nachten overgehouden.
Hij is geruime tijd emotioneel gebleven en heeft gedurende lange tijd de beelden van het geweld telkens opnieuw voor zich gezien en daarover veelvuldig gedroomd.
Eiser sub 1 heeft sterke posttraumatische problemen ondervonden van de gebeurtenissen. Hij heeft daarvoor 10 EMDR-behandelingen gekregen van de psycholoog N. Hochstenbach.
Na zijn ervaringen met de gewelddadigheden in Hoek van Holland is eiser sub 1 niet langer in staat het straatwerk te doen, in verband waarmee hij enige tijd werkzaamheden heeft verricht in de binnendienst en thans werkzaam is als docent.
De gevolgen van de schokkende ervaringen van het door de massa uitgeoefende geweld en bedreigingen hebben voor eiser sub 1 geleid tot verminderde prestaties op het werk en ziekteverzuim, verminderde uitoefening van de zorgplicht thuis, slecht verlopende contacten met partner, kinderen, familie en vrienden, en vergaande afhankelijkheid van hulpverleners.
Voorts gaat eiser sub 1 gebukt onder een voortdurende herbeleving van de gebeurtenissen, leidend tot een verminderde belangstelling voor activiteiten en het zich terugtrekken uit zijn sociale contacten.

3.2.3 Eiser sub 1 heeft recht op een naar billijkheid vast te stellen vergoeding van zijn immateriële schade door deze gebeurtenissen in Hoek van Holland, omdat:
– de leden van de groep personen op het evenemententerrein van het Festival het oogmerk hadden zodanig nadeel aan eiser sub 1 en zijn collega’s toe te brengen en
– eiser sub 1 is door het handelen van die groep personen in zijn persoon zijn aangetast.

3.2.5 De materiële schade, die eiser sub 1 ten gevolge van het handelen van gedaagden heeft geleden en of nog zal leiden, betreft de in de dagvaarding gespecificeerde posten aan reis- en parkeerkosten voor de bezoeken aan de psycholoog tot een bedrag van € 97,-, alsmede inconveniëntentoelagen tot een netto bedrag van € 7.625,28. Eiser sub 1 loopt deze toelagen mis, doordat hij ten gevolge van de gebeurtenissen in Hoek van Holland niet langer in staat is zijn vroegere werkzaamheden bij DHV (hulpverlening) te verrichten.

3.2.6 Uit het voorgaande blijkt dat eiser sub 1 ten gevolge van het optreden van gedaagde in Hoek van Holland schade heeft geleden en ook in de toekomst nog schade zal lijden.
Daarom heeft eiser sub 1 belang bij de gevorderde verklaring voor recht en veroordeling van gedaagden tot vergoeding van die schade op te maken bij staat.
Gezien de tot op heden door hem geleden immateriële schade en daarover aan hem toekomende wettelijke rente zal eiser sub 1 een voorschot vorderen op zijn totale letselschade.
ten aanzien van eiser sub 2

3.3 Eisers hebben bij dagvaarding gevorderd bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad gedaagden hoofdelijk te veroordelen om tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan eiser sub 2 te betalen de som van € 10.678,83, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag van de algehele voldoening, met veroordeling van gedaagden in de proceskosten.

3.4 Eisers hebben hieraan in de dagvaarding naast de vaststaande feiten – zakelijk en verkort weergegeven – (ten aanzien van de rechtsvoorganger van eiser sub 2) het volgende ten grondslag gelegd.
Eiser sub 1 is werkzaam bij eiser sub 2. Ten gevolge van de gebeurtenissen in Hoek van Holland was eiser sub 1 (gedeeltelijk) verhinderd zijn diensten te verrichten in de perioden van 1 september 2009 tot en met 31 december 2009, 1 januari 2010 tot en met 18 juni 2010 en 9 augustus 2010 tot en met 31 augustus 2010.
Eiser sub 2 heeft over die periodes krachtens de geldende rechtspositieregeling het loon en de daarmee verband houdende uitkeringen van eiser sub 1 doorbetaald.
De verhaalsvordering heeft betrekking op:
– € 7.748,31 netto aan doorbetaald loon over de ziekteperiode van 1 september 2009 tot en met 31 december 2009;
– € 2.930,52 netto aan doorbetaald loon over de ziekteperioden van 20 januari 2010 tot en met 12 juli 2010 alsmede 9 augustus 2010 tot en met 31 augustus 2010.
De totale vordering van eiser sub 2 bedraagt dus € 10.678,83.
Gedaagden zijn hiervoor hoofdelijk aansprakelijk, nu zij elk een bijdrage hebben geleverd aan de in het lichaam van de dagvaarding omschreven groepsgedragingen in Hoek van Holland die tot de schade hebben geleid.

ten aanzien van beide eisers
3.5 In de conclusie van repliek hebben eisers de gevorderde hoofdsom verlaagd met het 1/17e aandeel van elk der zes gedaagden met wie op dat moment een minnelijke regeling was bereikt. Gezien dit voorgaande verminderen eisers hun vordering tegen de resterende gedaagden tot € 15.530,13 (€ 24.001,11 minus 6 x € 1.411,83).
In de brief van 4 juli 2014 hebben eisers de gevorderde hoofdsom verder verminderd met het 1/17e deel van de zevende gedaagde waarmee na de comparitie van partijen een minnelijke regeling is bereikt, zodat voor de resterende gedaagden het gevorderde is verminderd met € 1.411,83.

5 De beoordeling van de vordering ten aanzien van eiser sub 1
ten aanzien van gedaagden sub 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10

5.5 Dit uitgangspunt van hoofdelijke aansprakelijkheid voor de volledige schade als gevolg van het onrechtmatig handelen vanuit de groep blijft ook intact, indien het, zoals hier, gaat om een beperkt aantal personen die aansprakelijk worden gesteld bij een groepshandelen van enkele honderden personen die elkaar ook niet kenden. De groep behoeft geen georganiseerd verband te zijn en kan spontaan zijn ontstaan, de groepsleden behoeven elkaar ook niet te kennen.
Dit alles raakt ook niet de ontvankelijkheid van eisers in de vordering, zelfs niet, indien aan het wel of niet dagvaarden een selectie ten grondslag zou liggen. Eisers hebben overigens toegelicht dat die keuze uitsluitend is bepaald door het via de strafvervolging hebben kunnen achterhalen van de identiteit.
Ook hier geldt dat een eventueel onderling verhaal eisers niet regardeert.

5.7.1 De vordering is niet toewijsbaar op de genoemde grondslag sub a.
Gedaagden hebben elk voor zich betwist dat bij hen sprake is geweest van het oogmerk tot het toebrengen van het bedoelde nadeel. Eisers hebben zich hierop in de conclusie van repliek beperkt tot de nadere stelling dat zij dit oogmerk niet kunnen bewijzen.
Feiten en omstandigheden waaruit dit oogmerk in objectieve zin zou kunnen worden afgeleid, zijn gesteld noch gebleken.

5.7.2 Ten aanzien van de genoemde grondslag sub b overweegt de kantonrechter het volgende.
5.7.2.1 Het gaat in dit geval om het aspect aantasting in de persoon. Noodzakelijk, maar ook voldoende is hierbij dat de benadeelde geestelijk letsel heeft opgelopen. Een psychiatrisch ziektebeeld is daarbij niet vereist, maar om van geestelijk letsel te kunnen spreken is onvoldoende een meer of minder sterk psychisch onbehagen of een zich persoonlijk gekwetst voelen. De partij die zich op aantasting van de persoon beroept, zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval een psychische beschadiging is ontstaan waartoe nodig is dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel is of had kunnen zijn vastgesteld (ref. HR 9 mei 2003, NJ 2005,168).
5.7.2.2 Uit de gestelde en niet weersproken feiten en omstandigheden volgt dat eiser sub 1 en zijn collega’s bij deze strandrellen in Hoek van Holland zijn blootgesteld aan een voor Nederlandse begrippen ongekende agressie jegens politieagenten, van grote groepen mensen. Naar algemene ervaringsregels als bedoeld in artikel 149 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv) is duidelijk dat de tussen partijen vaststaande gewelddadigheden en dreiging die eiser sub 1 onderging, gericht tegen een kleine en op dat moment kwetsbare groep agenten, op eiser sub 1 (en zijn collega’s) een diepe onuitwisbare indruk hebben gemaakt die bij eiser sub 1 hebben geleid tot de bedoelde aantasting in de persoon.
Deze gebeurtenissen overstijgen verre het stootje waar een politiefunctionaris bij de uitoefening van diens ambt tegen moet kunnen.

5.7.2.3 Eisers hebben ten aanzien van eiser sub 1 voldoende concrete gegevens gesteld waaruit blijkt dat hij in zijn persoon is aangetast als bedoeld in eerdergenoemd artikel 6:106 BW.
Ter onderbouwing zijn bij de brief van 21 mei 2014 van de gemachtigde van eisers brieven overgelegd van de arboarts d.d. 30 november 2012 over diens contacten met eiser sub 1 alsmede een brief d.d. 19 mei 2014 van de GZ psycholoog drs. ir. ing. N.G.M. Horstenbach, waarin de diagnose posttraumatische stressstoornis (PTSS) wordt bevestigd en tevens wordt bevestigd dat eiser sub 1 door zijn ervaringen bij de rellen in Hoek van Holland niet meer in staat is zijn werkzaamheden bij de ROG te verrichten.
Gedaagden hebben de hierop ziende stellingen niet althans onvoldoende betwist, zodat al met al de genoemde grondslag sub b van artikel 6:106 BW hier toepassing vindt.

5.7.2.4 De verweren van de strekking dat bij eiser sub 1 geestelijk letsel (mede) kan zijn ontstaan door latere traumatiserende situaties waarin hij terecht gekomen is, zijn niet gesubstantieerd. Hieraan gaat de kantonrechter dus voorbij.

voorts ten aanzien van gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10
5.8 Ten aanzien van de gedragingen van elk der gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 hebben eisers zich volledig gebaseerd op de uitkomsten van de strafzaken. Geen van deze gedaagden heeft ten aanzien van zichzelf andere of minder gedragingen gesteld dan zijn vastgesteld in de eigen strafzaak.
Daarmee staan de in de strafzaken vastgestelde gedragingen van deze gedaagden ook in de onderhavige procedure vast.
Dit houdt in dat gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10 zich daar toen bevonden en met eigen onrechtmatige gedragingen jegens eiser sub 1 meededen in de groep in het stadium “linie”.

5.12 Voor de door een der gemachtigden – overigens zonder enige toelichting – verzochte matiging op de voet van artikel 6:109 BW ziet de kantonrechter geen aanleiding, reeds nu toewijzing van de volledige schadevergoeding van eisers, gelet op de hoogte van het bedrag, niet tot kennelijk onaanvaardbare gevolgen zou leiden.

de materiële schade
5.14 De vordering ten aanzien van de materiële schade heeft betrekking op kosten van eiser sub 1 na de gebeurtenissen (reis- en parkeerkosten en misgelopen inconveniententoelagen).
Deze vordering is niet toewijsbaar, nu eiser het causaal verband legt bij het handelen van gedaagden en niet, zoals bij de immateriële schade, de gedragingen vanuit de groep(en). Welke gedaagden worden bedoeld, is niet duidelijk. De dagvaarding noemt negenentwintig gedaagden. Voor zover eiser bedoelt de gedragingen van de gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9 en 10, zal beoordeeld moeten worden in hoeverre het eigen handelen van elk van hen heeft geleid tot de gestelde schade. Eisers hebben van geen enkele gedaagde een concrete gedraging gesteld en ten aanzien van een ieder slechts verwezen naar de strafzaken. Op basis van de in de strafzaken vastgestelde eigen gedragingen van deze gedaagden kan dit causaal verband niet worden vastgesteld. Deze gestelde kosten vloeien voort uit het geheel van de gebeurtenissen, dat wil zeggen ook de stadia waarbij gedaagden niet betrokken waren. Nu eisers dit aspect van hun vordering niet nader hebben uitgewerkt met stellingen ten aanzien van deze specifieke gedaagden en ook onvoldoende vast staat dat hun handelen tot deze schade heeft geleid, is de vordering ten aanzien van de materiële schade reeds bij gebreke van voldoende stellingen omtrent het causaal verband niet toewijsbaar.

voorts
5.15 Ten aanzien van de gevorderde verklaring voor recht en schadestaatprocedure overweegt de kantonrechter het volgende.
Het is niet geheel en al duidelijk of eisers dit deel van de vordering hebben gehandhaafd, gelet op de hierboven weergegeven strikte formulering van de vermindering van eis in de conclusies van repliek en in de bijlage bij het proces-verbaal van de comparitie van partijen, alsmede gelet op het verhandelde ter zitting en de bij de brief van 4 juli 2014 overgelegde specificatie van de eisvermindering, en ook nu in de conclusies van repliek daaraan – en aan het in de dagvaarding genoemde voorschot kan van het gevorderde bedrag geen enkel woord meer is gewijd.
Voor zover de eis is gehandhaafd overweegt de kantonrechter allereerst dat de toe te wijzen hoofdsom een billijke vergoeding inhoudt van alle immateriële schade. Er is geen aanleiding aan te nemen dat ten aanzien hiervan sprake zal zijn van toekomstige, nog niet te begroten schade.
Voor het overige stuit de vordering m.m. af op hetgeen hiervoor onder 5.14 is overwogen over het ontbreken van het gestelde causaal verband, dat door eisers is gelegd bij het optreden van gedaagde in Hoek van Holland.
In zoverre is de vordering ten aanzien van de schadestaatprocedure niet toewijsbaar.
Bij achterwege blijven van de verwijzing naar de schadestaatprocedure hebben eisers vervolgens geen zelfstandig belang bij de gevorderde verklaring voor recht. Ook dit deel van de vordering is daarmee niet toewijsbaar, nog daargelaten de te ruime omschrijving “de gebeurtenissen” in het petitum.

5.16 Op grond van het vorenstaande is het na de eisverminderingen gevorderde bedrag aan hoofdsom voor immateriële schade van € 3.958,84 jegens gedaagden sub 2, 3, 4, 5, 8, 9
en 10 toewijsbaar. Ten aanzien van het meer of anders gevorderde dient de vordering te worden afgewezen.
ten aanzien van gedaagden sub 6 en 7

5.17 Gedaagden sub 6 en 7 hebben geen gebruik gemaakt van het recht van zuivering van het tegen hen verleende verstek. Op grond van artikel 140 lid 2 Rv wordt tussen partijen één vonnis gewezen dat voor alle partijen als een vonnis op tegenspraak wordt beschouwd.
Ook voor gedaagden sub 6 en 7 geldt dat zij zich daar toen bevonden en met eigen onrechtmatige gedragingen jegens eiser sub 1 meededen in de groep in het stadium “linie”.
De vordering jegens deze gedaagden komt de kantonrechter ten aanzien van de hiervoor onder 5.16 genoemde hoofdsom niet onrechtmatig of ongegrond voor. Ook jegens hen is de vordering ten aanzien van deze hoofdsom toewijsbaar. Nu de eisverminderingen telkens ook betrekking hebben op hun 1/17e deel, zal de kantonrechter jegens beiden dezelfde hoofdsom toewijzen als jegens de anderen.
Voor het meer of anders gevorderde komt de vordering de kantonrechter ongegrond voor, zodat de vordering in zoverre zal worden afgewezen.
voorts ten aanzien van gedaagde sub 1

5.18 Ook ten aanzien van de gedragingen van gedaagde sub 1 hebben beide partijen zich geconformeerd aan de uitkomst van de strafzaak. Die uitkomst levert op dat gedaagde sub 1 zich bij deze rellen in Hoek van Holland bevond en met eigen onrechtmatige gedragingen meedeed louter in de groep in het stadium “carrousel”. Nu eiser sub 1 niet bij dat stadium was betrokken, ligt de vordering ten aanzien van de hoofdsom jegens gedaagde sub 1 voor afwijzing gereed. De nevenvordering ten aanzien van de wettelijke rente deelt in het lot van afwijzing.
voorts ten aanzien van gedaagden sub 2 tot en met 10

5.19 Gedaagden sub 2 tot en met 10 zullen, zoals gevorderd, hoofdelijk met elkaar worden veroordeeld tot betaling van de toe te wijzen hoofdsom.

5.20 De wettelijke rente zal bij gebreke van hierop ziende betwisting worden toegewezen vanaf 23 augustus 2009.

ten aanzien van eiser sub 2
5.21 Ten aanzien van alle gedaagden wordt de procedure voortgezet op basis van de bij het procesverloop vermelde rechtsovergang van politiekorps.

5.23 Gedaagden sub 2 tot en met 10 waren daarbij wèl betrokken. De rechtbank overweegt ten aanzien van hen het volgende.

5.28 Eisers hebben gezamenlijk de vordering ingesteld ten aanzien elk van hen.
In de zaak tegen gedaagde sub 1 zullen zij als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld.
In de zaken tegen gedaagden sub 2 tot en met 10 geldt door de gezamenlijkheid van de eis dat beide partijen over en weer in het ongelijk zijn gesteld, zodat de kantonrechter de proceskosten zal compenseren, in die zin dat elke partij de eigen kosten draagt.

6 De beslissing

De rechtbank:

Dit vonnis is gewezen door mr. K.L. van Zetten en uitgesproken ter openbare terechtzitting.